32
Wat de wijze van bouwen betreft onderscheiden wij in grote
lijnen drie gedeelten: a. de riviertunnel
b. de landtunnel
c. het viaduct.
ad a. Het maken van een tunnel onder de rivier kan op verschil
lende manieren gebeuren. Men kan de rivier voor een gedeelte af
dammen (bijv. tot de helft) en een bouwkuip vormen, waarin de
tunnel wordt gemaakt. Het werk wordt dan dus ter plaatse in-den-
droge uitgevoerd. Een andere methode is de schildmethode. Hierbij
wordt de tunnel in de rivierbodem geboord. Direct achter de boor
installatie bevindt zich een schild. Achter het schild wordt in het
geboorde gat de tunnelbuis gemaakt. Deze beide methoden zijn
om praktische redenen niet toegepast. Afdammen van de rivier in
opvolgende gedeelten is niet mogelijk o.a. omdat dit de scheepvaart
belemmert. Boren is niet mogelijk vanwege de bodemgesteldheid.
Een derde methode is de zinkmethode. Deze is bij de metrobouw
toegepast en houdt in dat men de tunnel in gedeelten maakt in een
dok, deze gedeelten daarna drijvend naar hun plaats transporteert,
afzinkt en aan elkaar koppelt.
De riviertunnel is in het bouwdok van Brienenoord gemaakt in ge
deelten van 75 tot 90 meter lengte. Deze zogenaamde tunnelstukken
bestaan elk uit 5 a 6 moten van 15 meter. De moten worden van
beton vervaardigd met behulp van een stalen bekistingsmal, welke
gerepeteerd kan worden. De stalen bekistingsmal heeft geen bodem.
Deze wordt gevormd door een aantal bodemplaten van beton en
staalplaat, die nauwkeurig vlak zijn afgewerkt (nauwkeurigheids-
eisen in het bestek 0,5 mm). Deze platen worden uitgelegd
op stalen balken die op de dokvloer nauwkeurig op hoogte zijn
afgesteld. Na het betonstorten vormen de bodemplaten één geheel
met de tunnelvloer die daardoor prachtig vlak is geworden, het
geen een vereiste is in verband met de wijze van funderen. De
verbindingen tussen de moten bestaan uit rubber dilatatievoeg-
stroken, die steeds voor de helft in twee opvolgende moten zijn
ingebetonneerd. Het wapeningsijzer loopt dus niet door. De tunnel
stukken die op deze wijze ontstaan zijn flexibel en kunnen zich,
wanneer ze eenmaal op hun bestemde plaats zijn gebracht, gemak
kelijk aanpassen aan eventuele ongelijkmatige zettingen van de
fundering. De flexibele verbinding tussen de moten maakt het
onmogelijk om de tunnelstukken zonder meer te transporteren.
Eerst moeten de moten met behulp van spanstaven tegen elkaar
gedrukt worden, zodat een buigingsvast geheel ontstaat. Deze
spanstaven worden na het afzinken weer verwijderd. De toepassing
van een vaste stalen bekistingsmal heeft voordelen bij de pro-
duktie. Zo wordt er bijvoorbeeld bespaard op arbeidskrachten en
wordt de maatvoering nauwkeuriger, hetgeen van belang is voor
het drijfvermogen. Een ander aspect is dat men alleen gebogen"
tunnelstukken kan maken door de moten koordegewijs te laten
