Prof. R. ROELOFS,
Enkele recente ontwikkelingen in de fotogrammetrie')
Er zijn twee woorden in deze titel die enige toelichting behoeven.
In de eerste plaats het woord „recent", dat hier een vrij ruime
betekenis zal worden gegeven: de laatste tien a vijftien jaren be
treffende. Verder het woord „enkele", waarvan de bedoeling is
te zeggen dat het artikel geenszins pretendeert volledig te zijn.
Besproken zullen worden onderwerpen zowel uit het gebied van
de opnametechniek als uit dat van de uitwerking van de opnamen.
Wat het eerste betreft moet allereerst melding gemaakt worden
van een nieuw navigatie-hulpmiddel, namelijk de z.g. Doppler-
radar-navigatie die, zoals zo vaak met dit soort dingen, stamt uit
de militaire sfeer, maar daaruit ruim tien jaar geleden werd vrij
gegeven. Zoals de naam zegt betreft dit een systeem waarbij
gebruik wordt gemaakt van het bekende Doppler-effect. Wanneer
een vliegtuig, recht vooruit, maar schuin naar beneden gericht,
een radiogolf uitzendt en deze na terugkaatsing op de bodem weer
terugontvangt, constateert men een verschil in frequentie tussen
de uitgezonden en de terugontvangen golf tengevolge van het
Doppler-effect. Dit frequentieverschil is evenredig met de grond-
snelheid van het vliegtuig en is dus een middel om die grondsnel-
heid te bepalen. Wanneer men inplaats van één radiogolf recht
vooruit, er vier uitzendt, namelijk één links voorwaarts, één rechts
voorwaarts en twee naar links resp. rechts achter, alle schuin naar
beneden gericht, dan is men in staat om door het meten van
frequentieverschillen niet alleen de grondsnelheid van het vliegtuig
te bepalen, maar ook de drifthoek, d.i. de hoek tussen de as en de
baan van het vliegtuig ten opzichte van de grond. Uit deze drift-
hoek en het gelijktijdig met behulp van het boordkompas gemeten
azimut van de as van het vliegtuig volgt het azimut van de baan
van het vliegtuig ten opzichte van de grond. Het is duidelijk dat
deze twee gegevens, snelheid en azimut, de navigator in beginsel
in staat stellen vanuit een bekend beginpunt te komen waar hij
wil. Daarbij moet intussen worden opgemerkt dat de nauwkeurig
heid in azimutale zin sterk beperkt wordt door het kompas. Het
eerste gebruik dat van dit Doppler-systeem in de fotogrammetrie
werd gemaakt betreft inderdaad slechts de navigatie, in het bij
zonder bij geofysische opnamen vanuit de lucht en nog meer in
het bijzonder bij magnetometer-opnamen. Wanneer men vliegt
over onbekend terrein met weinig markante punten is bij dat soort
opnamen het Doppler-navigatie-systeem een uitstekend hulp
middel om te zorgen dat men inderdaad vliegt waar men vliegen
Hoogleraar aan de Technische Hogeschool Delft:
x) Dit artikel is een bewerking van twee voordrachten in de post-
academiale cursus in mei 1966, waarbij rekening is gehouden met de
ontwikkelingen, die sedertdien hebben plaatsgevonden.
