213
Het doel was een absolute nauwkeurigheid van i mm te bereiken.
Hoe de metingen zijn gedaan en wat van de nauwkeurigheden
is terecht gekomen zult U in de volgende bijdragen kunnen lezen.
Een ijking van de basislijn-parameters is mogelijk onder gebruik
making van radiobronnen met zeer nauwkeurig bekende positie
0,5") uit de zgn. reciproke betrekkingen. Daarmee wordt een
nauwkeurigheid gehaald die beter is dan met geodetische methoden
bereikt kan worden. De berekeningen van de korrekties kosten
iedere dag echter veel computertijd en daarom is het verstandig zo
goed mogelijk te beginnen.
De parabolische spiegel dient ook zeer nauwkeurig gekonstrueerd
te zijn (zie bijdrage A. Bijloo).
Om een indruk te krijgen hoe de nauwkeurigheidseisen hier liggen
wordt nog eenmaal teruggekeerd naar de antenne die men onder
verdeeld moet denken in vele kleine oppervlakte-elementen.
Een golffront dat op de reflektor valt, wekt in ieder oppervlakte
element een gereflekteerde bolvormige golf op. Al deze golfjes
zullen elkaar versterken of uitdoven al naar hun faseverschil,
dus weglengte verschil. In het brandpunt bevindt zich het gevoelig
element (bijv. een hoorn-of dipoolantenne)De geometrie van de
parabool veroorzaakt dat een vlak golffront dat langs de paraboolas
invalt, „gereflekteerde" golven opwekt die elkaar allemaal uit
sluitend in het brandpunt versterken. Valt de golf scheef in, dan
vindt geen versterkende interferentie in het brandpunt plaats.
Als stukjes van de reflektor van de parabool afwijken, dan heeft
de gereflekteerde golf daar een weglengteversch.il ondergaan.
Met een afwijking A korrespondeert een weglengteverschil 2 A
en een faseverschil S 2 A
X
Als de gehele reflektor een Gaussisch statistisch verdeelde
„rimpel" heeft met middelbare waarde A dan daalt de gevoeligheid
Voorbeeld: voor A X/40 is er 10% daling;
voor A X/20 is er 25% daling;
voor A X/15 is er 50% daling.
Als men de telescoop tot op X 6 cm wil gebruiken en men
nog 90% rendement wil overhouden dan moet A 1,5 mm!
Deze nauwkeurigheidseis is in Westerbork net zo ongeveer
gehaald. In 1970 zullen 6 cm ontvangers worden ingebouwd
waarmee dan een scheidend vermogen van 6" behaald wordt.
Nederland bevindt zich dan met de SRT Westerbork in de
voorste gelederen van de radiosterrenkunde over de gehele wereld.
van de telescoop
