Meetmethode b
Deze methode is in principe een variatie op methode a, doch
in praktijk geheel anders.
In een richtkijker wordt de scherpte-instelling voor verschillende
objectafstanden door verschuiving van een lens verkregen. Indien
de beweging van deze lens niet exact in de optische as geschiedt,
dan zal, hoe gering ook, de optische as een hoekfout gaan maken.
Door nu voor het objectief een zoneplaat te monteren en op een
„puntvormige" lichtbron te richten, ontstaat een interferentie
patroon op de plaats van de kruisdraad. Indien de kruisdraad
eveneens cirkels heeft, kan men evenals bij methode a, het inter
ferentiebeeld concentrisch stellen aan de inwendige kruisdraad
van de kijker, door de kijker te bewegen. De afstand tussen de
kijker met zoneplaat en de lichtbron doet er niets toe, zolang
deze in de hoekmaat puntvormig mag worden genoemd. Door de
richtkijker te richten in de gewenste lijn, kan men de lichtbron
naar aanwijzingen van de waarnemers in lijn brengen. Dit is in de
praktijk niet zo eenvoudig. Daarom wordt de lichtbron vervangen
door een glazen kogel met hoge optische kwaliteiten. Door deze
kogel te verlichten door evenwijdig licht vanuit de richting van
de richtkijker, ontstaat er voor de kogel een virtueel lichtpunt
dat als lichtbron kan fungeren (zie figuur 4).
We behoeven nu slechts de glazen kogel in te stellen om de
gewenste lijn te vinden.
Een nadeel van alle richtkijkers is, dat de optische lijn wordt
bepaald door de stabiliteit van de korte basis waarop de kijker rust.
Wisselende invloeden zijn temperatuur, grondwaterdruk, zwellen
van de grond bij regen en eventueel passerend vervoer. Dit geeft
in de praktijk een extra zorg, vooral als de metingen langdurig zijn.
Dit is dan ook de reden geweest, dat methode a is verkozen
voor het instellen van de rail, daar hiervoor de basis is de totale
lengte van het meettraject.
Meetmethode b is waarschijnlijk geschikter om later na te gaan
of de twee beweegbare telescopen zich in een rechte lijn verplaatsen.
22g
He-Ne laser
telescoop
zoneplaat
Fig. 4. Meetmethode b. Telescoop met zoneplaat en als lichtbron een
glazen bol beschenen door een evenwijdige bundel afkomstig van een laser.
