252
begonnen onderzoek, zodat het moeilijk is, een werkelijk formidabele
ontdekking aan te wijzen, die volkomen spontaan werd gedaan en
uitgewerkt. (Ik zou momenteel alleen als voorbeeld kunnen noemen
de zeventienhoek door Gauss). Naar onze mening moeten wij in
Snellius nog altijd de grote pionier op het gebied der landmeet
kunde beschouwen, die als eerste in de geschiedenis werkelijk een
graadmeting op volkomen wetenschappelijk verantwoorde manier
heeft ontworpen en voltooid, op een voortreffelijke wijze, zo goed
mogelijk als zijn primitieve instrumenten dat toelieten. Deze
roemvolle prestatie kan m.i. in geen enkel opzicht worden verkleind
door een eventuele influistering van Tycho, een feit, dat ik nog
altijd betwijfel.
Het werk van de heer Haasbroek kan zeker worden beschouwd
als de beste, grondigste en meest kritische studie over de historie
van de grondleggers der landmeetkunde, i.h.b. over het leven
en het werk van onze grote landgenoot Willebrord Snellius.
Geen enkel geodeet, die zich interesseert voor de wordingsgeschiede
nis van zijn wetenschap, mag nalaten kennis te nemen van de
interessante inhoud van dit bijzonder fraai uitgevoerde geschrift.
SUMMARY
In this paper the three figures, Gemma Frisius, Tycho Brahe, and
Willebrord Snellius are presented as the founders of the science of trian-
gulation. In a short chapter the author states, that Reinier Gemma
Frisius (1508-1555) in an utmost important appendix of the second print of
his "Cosmographicus liber Petri Apiani" has given a complete treatment of
the principles of triangulation. It is however doubtful whether the excellent
theory on triangulation was applied in practice by Gemma. In the second
chapter the rather unknown fact is mentioned, that the famous Danish
astronomer Tycho Brahe (1546-1601) in the years 1578-1579 planned a
triangulation, which according to his intention, was to be the basis of a map
of the whole kingdom of Denmark. It seems however, that Tycho Brahe
left us but (very good) really plentyful observations which make an im
pression of being gathered without thinking seriously of how to work them
out. The triangulation was never computed completely. The main part of the
book is devoted to the important figure of the Dutch mathematician Wille-
brord Snel van Royen (Snellius) (1580-1626). In 1615 he began with the
determination of a net of triangles between Alkmaar and Bergen op Zoom.
From the measured angles of the triangles and the length of one side of the
network he computed the distance of these places. Now he could derive the
length of the arc of the meridian, and so he was the first in the world who
determined the circumference of the (spherical) earth in a scientifically
justified way. He was also the first geodesist who determined the length of a
side of the network in a manner which is considered the only correct even
in our days. The results of his computations are laid down in his classic
work "Eratosthenes Batavus, de terrae ambitus vera quantitate" (1617).
In the following years he corrected (sometimes deteriorated) very many of
his original observations, and he even extended his triangulation network in
the south as far as Malines (Mechelen) in Belgium. These changes were never
published by Snellius, but about 100 years afterwards by Van Musschen-
broek, in his "De magnitudine terrae, forming part of "Physicae experi-
mentalis et geometricae de magnete" (1729). He made a great number of
changes in Snellius' notes, as is said on the ground of his own observations.
The author of this paper has thoroughly checked and analysed the obser-
