de notariële en kadastrale diensten gebruik te maken, resp. via
de verplichtstelling van notariële akte en kadastrale aanduiding.
En dat is maar goed ook, omdat het negatieve stelsel anders wel
zou leven, doch dan bij de gratie van rechtsonzekerheid. Laten wij
notariaat en kadaster dankbaar zijn dat, blijkens het uiterst gering
aantal eigendomsprocessen over onroerend goed, er thans een na
genoeg volmaakte rechtszekerheid bestaat.
Hoe groot de betrouwbaarheid van het kadaster, speciaal op het
stuk van de tenaamstellingen en het bestaan van zakelijke rechten
wel is, komt wellicht het beste tot uiting bij de onteigening en de
ruilverkaveling, die beide uitgaan van de juistheid der kadastrale
rechtstoestand en die meestal relatief maar weinig correcties nood
zakelijk maken. Geschillen over bestaan en inhoud van zakelijke
rechten doen zich bij deze gelegenheden nauwelijks méér voor dan
daarbuiten, terwijl zij toch hele grote gebieden omvatten. De
meeste gebreken van het kadaster betreffen de kaarten, die dikwijls
verouderd zijn en daarvoor is dan, ook buiten ruilverkaveling en
onteigening, hermeting noodzakelijk.
Praktisch fungeert ons kadaster nagenoeg volledig als een
grondboek, zij het dan ook zonder formele goede-trouw-bescher-
ming en bewijskracht, die in buitenlandse positieve stelsels daaraan
wordt toegekend. Voor mij persoonlijk was deze waarheid, vooral
bij kennisneming van de cijfers, nogal onthullend en ik denk dat dit,
gezien de zo geheel anders luidende en nog steeds gedoceerde
theorie van het negatieve stelsel, ook bij anderen wel het geval zal
zijn. De theorie luidt immers dat een kadaster in een positief
stelsel meer zou betekenen dan in een negatief. Dat is echter lang
niet altijd het geval. Weliswaar levert het kadaster voor een posi
tief grondboek de perceelsgrondslag en maakt het daarvan soms
(zoals in Zwitserland) zelfs deel uit, doch hoe paradoxaal het
ook klinkt in een negatief stelsel wordt van het kadaster op den
duur méér verwacht, nl. een volledige registratie van de rechten,
inch de tenaamstelling en omschrijving daarvan, omdat de open
bare registers nu eenmaal alleen de rechtsfeiten registreren. Alle
gebreken van het negatieve stelsel en dat zijn er theoretisch
vele moeten door het kadaster, in samenwerking met het no
tariaat, worden goed gemaakt. En vandaar dat het uiteindelijk zó
goed kan worden, dat titelonderzoek in de openbare registers
goeddeels overbodig wordt. De kadastrale toepassing gaat dan de
plaats van dit onderzoek innemen. Naar die toestand zijn wij in
Nederland al een eind op weg.
22
Men moet deze eens stellen tegenover de volslagen rechtsonzekerheid die
er op de Bovenwindse Eilanden van de Nederlandse Antillen heerst, vooral
door het ontbreken van een kadaster en een goed notariaat. Daar functioneert
niet alleen het negatieve stelsel doch in feite het gehele burgerlijk recht om
trent de grondeigendom maar zeer gebrekkig. Aan openbare registers ont
breekt het er niet, doch daar heeft men zonder de twee genoemde instellingen
weinig of niets aan.
