8g
door het Jordan-handboek in een vak daarmee tevens begrensd.
Het was Tienstra die mi] de ogen opende voor de toen plaats
vindende dialoog over wezen en betekenis van kans en kansre
kening en de reeds eerder gestarte dialoog over de grondslagen van
wis- en natuurkunde. Tienstra leerde dit weer van Brouwer en
Mannoury toen hij in Amsterdam studeerde. Later wees Van
Dantzig mij op de meer filosofische samenhangen.
Het was de tijd dat de (3-vakken zich bewust werden van hun
mogelijkheden tot beperkte beschrijving van het natuurgebeuren,
de gedachte aan steeds meer gecompliceerde modeltheoriën kwam
op, met toetsing op waarde in experimenten.
Geen wonder dat training in zulk een felle dialoog wis-en natuur
kundigen en logici dreven buiten hun eigen gebied. Zeer bekend is
dit van Bertrand Russell, minder bekend is dat de grote denker
over kansrekening R. von Mises in zijn „Kleines Lehrbuch des
Positivismus" x) meer dan 50% van de tekst wijdt aan sociale vak
ken, dat de Nobelprijswinnaar en schepper van het „operationeel
definiëren" P. W. Bridgman aan het einde van zijn loopbaan schreef
„The Way Things Are" 2) en zeker 1/5 tekst wijdt aan Social
Implications" (met lezenswaardige opmerkingen over recht) en
zijn „In Conclusion" is uiterst leerzaam. Ik kan herinneren aan de
Wiener Kreis, met als uitloop het werk van Carnap e.a., waaruit
de analytische filosofie (of Conceptual Philosophy) groeide en ten
slotte de analyse van talen. Ik denk aan Norbert Wiener met
zijn „Cybernetics and Society" 3) en tenslotte aan Ernest Nagel,
die in zijn prachtige boek „The Structure of Science" 4) een hon
derdtal blz. wijdt aan Social Sciences. En niet is het vreemd dat
de voordrachten bij de herdenking van 75 jaar van het beroemde
Californian Institute of Technology in 1966 gebundeld zijn onder de
titel „Scientific Progress and Human Values".6)
Het lijkt wel, of men, juist door een mathematisch-fysisch ge
richte training, zich duidelijker bewust wordt van beperkingen
van eigen modeltheoriën, dat men er ook duidelijker de subjectieve
kant van beseft. Maar, waarbij deze training er voor waakt dat
kreten zonder inhoud geslaakt worden. Maar dan wordt de dialoog
ook pas waardevol
Maar ogen openen en starten van een dialoog is moeilijk.
Zelf zag ik de dialoog over kans en kanstheorie zijn felheid ver
liezen bij bevredigender grondslagen en daarna en daardoor de
enorme explosie van de kansrekening en statistiek, die nu door
dringt in de beschrijving van talloze maatschappelijke projecten.
x) 1939- Bewerkt als „Positivism. A Study in Human Understanding-
Cambridge 1951.
2) Harvard University Press, Cambridge 1959.
3) „The Human Use of Human Beings"Doubleday Anchor Books,
New York 1950, 1954.
4) Routledge and Kegan Paul. London 1961.
6) Elsevier, New York 1967.
