Een typerend voorbeeld uit de landmeetkundige wereld kan het
consciëntieuze type zijn. Volgens dit schema dient men bij dit
plichttype, de plichten duidelijk te begrenzen. Zijn persoonlijk
heidsbeeld is meer door de binding aan het bedrijf dan door de
dynamiek gekenmerkt. Hij heeft een neutrale instelling tegenover
de maatschappij en is weinig op de andere mens gericht. Bij nieuwe
werkzaamheden moet men hem vooral niet opjagen en bij kritiek
zal zijn beleving zijn: „hoe kan mij nu zo iets overkomen?". Men
dient dan zijn fout in het kader van de overigens vaak grote
prestaties te plaatsen. Hoe gevaarlijk en generaliserend een derge
lijke standaardaanpak ook is, hoe zeer men eigenlijk dient te
vermijden om psychologisch te etiketteren (Prof. Daniëls), niette
min vormt dit een praktische handleiding die men in diverse
situaties in de landmeetkundige wereld kan toepassen.
Prof. van der Graaf (7) stelt soortgelijke vragen. Hij noemt ze:
diagnose, predictie en beïnvloeding. Bovendien wordt de mens
beïnvloed door factoren buiten de poort. Hij acht elke beslissing
die in het bedrijf genomen moet worden in beginsel onderwerp
van psychologische benadering.
Wanneer is specialistische hulp hierbij nodig en wanneer kan men
het af met gezond verstand en ervaring?
Die vraag moet de geodetisch ingenieur oplossen als hij met
name te maken heeft met het ontevredene type. Bij een strenge
aanpak zal dit type een rechtvaardiging van zijn ontevredenheid
vinden (reactie: ergernis en fel verweer). Een therapie is in bedrijfs
verband zelden te realiseren, zeggen deze schrijvers (4). Drs.
Doeglas (7) heeft hier een ruimer oordeel over. Het individu moet
zelf betrokken worden in de oplossing van zijn bedrijfsmoeilijk-
heden. Hij moet kunnen kiezen uit een aantal mogelijkheden die
het bedrijf hem biedt en voor die oplossing de verantwoordelijk
heid leren dragen. Daarbij moet men bedacht zijn op mislukkingen,
doch anderzijds geen „onaangepaste oplossing" kiezen. Het pro
bleem van de onaangepaste werknemer is onderwerp geweest van
een congres van de Nederlandse Vereniging voor bedrijfspsycholo
gie (8). Hierbij zijn door een filmstrip en door toneelstukken de
meningen van de toehoorders gepeild. Soortgelijke confrontaties
zijn gedaan in een congres over storend gedrag" (irrationele achter
gronden van bedrijfssituaties), waarin men de opposant, „het
stille protest" en „de eeuwige concurrent" van psychotherapeuti
sche zijde door toneelspelers liet verduidelijken. De kathartische
werking van dit medium kan inzicht geven in de typologie van
mensen.
Bij het H.T.S. onderwijs wordt gebruik gemaakt van een land
meetkundig rollenspel, waarvan de rollen door de deelnemers zijn
geschreven op grond van in de landmeetkundige wereld voor
komende verhoudingen.
Voorts wordt gewezen op de sensitivity training conferenties (9)
van het Nederlands Instituut voor Praeventieve Geneeskunde te
127
