Mr. Ir. J. M. C. WITVLIET
Menselijke verhoudingen in het bedrijf met name bij
landmeetkundige instellingen
Inleiding
Prof. Rutten (i) uit Nijmegen heeft eens gezegd dat men door
de studie van de wetenschappelijke psychologie niet persé een
betere mensenkenner wordt. Deze studie leert echter wel de juiste
vragen te stellen. Terwijl de ervaring van het toeval afhankelijk is,
gaat de wetenschap stelselmatig te werk, abstraheert één facet
uit de werkelijkheid, onderzoekt achtergronden en relaties, brengt
verfijningen aan of construeert denkmodellen, werkt in dimensies,
zoals Prof. Van Leent (2) formuleert. Kortom de wetenschap
verifieert de naïeve opvattingen over de menselijke verhoudingen.
In deze lezing wordt begonnen met een ,,tour d'horizon"een
terreinverkenning van de aanrakingspunten met enkele leerstukken
uit de menselijke verhoudingen, die in de landmeetkundige wereld
te onderscheiden zijn. Daarbij kan men in een enkel geval naar
oplossingen wijzen, waarmede in de industriële psychologie is
geëxperimenteerd. Het experiment, vaak op basis van een vooraf
gaande hypothese en de evaluatie daarvan, is één van de methoden
in deze wetenschap (22).
De betekenis van het experiment ligt volgens Prof. Oldendorff
(3) in het zuiver houden en controleren van de variabelen. Het
experiment in de sociale werkelijkheid is echter nooit geheel vrij
te houden van storende invloeden. Alleen het experimenteren zelf
al, heeft invloed. Vandaar de voorliefde voor het laboratorium
experiment, waarin men de variabelen beter kan beheersen.
Andere methoden zijn de wetenschappelijke survey, het onder
zoek naar de factoren zoals men deze in de werkelijkheid aantreft
en de systematische ondervraging van een collectiviteit, eventueel
door steekproeven, zoals in de enquête Daniëls (18) is gedaan.
Er bestaat thans een veelheid van toegepaste (deelweten
schappen, die als specialisaties van de „human relations" kunnen
worden opgevat. Behalve de eigenlijke bedrijfsleer en bedrijfskunde,
onderscheidt men de bedrijfspsychologie, de bedrijfssociologie, de
sociale psychologie, de bedrijfspedagogiek, de andragogie en nog
tal van andere menswetenschappen. Vaak gebruikt men ook ver
zamelbegrippen, zoals organisatieleer of de termen leiding en
organisatie van bedrijven, psychologie van het leiding geven (4)
of van het bedrijf (5).
Prof. Daniëls (6) merkte over de bedrijfspsychologie op dat elke
ingenieur zal moeten leiding geven en zal moeten dienen. De
125
docent aan de H.T.S., afdeling landmeetkunde te Utrecht
Lezing gehouden op n november 1969 voor het „landmeetkundig gezelschap
Snellius'
