zijn met succes toegepast op maansatellieten en dit heeft nu tot gevolg dat het zwaartekrachtveld aan de voorzijde van de maan beter bekend is dan dat van de aarde, waar we al zo lang meten. Dit alles gaat natuurlijk verre van probleemloos. Een ernstig pro bleem is dat er naast het zwaartekrachtveld dat wij willen meten nog andere krachtvelden op de satelliet werken die we hier als storend beschouwen. Het meest storend zijn de remmende werking die de ijle dampkring nog op de satelliet uitoefent en het waaien van de zonnewind. Dit zijn beide nogal onberekenbare faktoren die samen hangen met de zonne-aktiviteit en waarvan de invloeden zó groot zijn dat we ze niet mogen verwaarlozen. Beide invloeden kunnen, praktisch gesproken, volledig worden ge ëlimineerd door een kunstgreep die al jaren geleden bedacht is, maar die eerst in de komende jaren zal worden toegepasttwee satel lieten, de ene binnen de andere. Beide satellieten zullen door de zwaartekracht op gelijke wijze worden beïnvloed, maar de invloed van de dampkring en de zonnewind wordt alleen door de buitenste satelliet ervaren, die de binnenste juist tegen deze invloed beschermt. De binnenste volgt een echte zwaartekrachtbaan en daarom zal de buitenste zich t.o.v. de binnenste verplaatsen, een verplaatsing die dadelijk door een tegenkoppeling d.m.v. kleine raketmotortjes aan de buitenste satelliet wordt tenietgedaan. Zo zal ook de buitenste satelliet en daarmee de hele kombinatie een zwaartekrachtbaan be schrijven en dat is wat wij graag zagen. Zo'n kombinatie zullen we hier maar een kompenserende satelliet noemen. Maar er zijn nog moeilijkheden van meer geodetische aard. Men kan zich met recht afvragen wat we met al die zwaartekracht moeten doen en meer in het bijzonder: wat hebben we daar geodetisch aan De geodesie is immers een meetkundige aangelegenheid en wat de zwaartekracht daarbij moet is niet zonder meer duidelijk. Maar laten we er hier van uit gaan dat we weten dat de zwaartekracht gemeten op het aardoppervlak een onmisbaar stuk informatie is om het geodetische probleem op te lossen. Blijft de vraag wat we hebben aan zwaartekracht op vele honderden km hoogte. Maar het 'geo detische nut van zulke zwaartekracht is met dezelfde argumenten te verdedigen als dat van de oppervlakte-zwaartekracht. De zwaarte krachtpotentiaal heeft de eigenschap een harmonische funktie te zijn en zulke harmonische funkties hebben weer eigenschappen die het mogelijk maken het gedrag van de funktie, hier dus van de zwaartekrachtpotentiaal en daarmee van de zwaartekracht zelf, van het ene gebied van de ruimte op een ander gebied over te dragen. Vanaf het aardoppervlak omhoog gaat deze overdracht in beginsel probleemloos, andersom in het algemeen niet en deze voortzetting omlaag is al enige tijd onderwerp van levendige internationale geo detische discussies. Voor zover die voortzetting omlaag mogelijk is, en dat is hij minstens wel bij benadering, is de door de satellieten verschafte zwaartekracht geodetisch nuttig, meer in het bijzonder om de globale vorm van het aardoppervlak te kunnen bepalen. 247

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde (KenL) | 1970 | | pagina 13