stelde, heeft men zich waarschijnlijk niet gerealiseerd hoe vroeg de
zon op i oktober in Warschau ondergaat. En dat dan in de stad
waar Copernicus het levenslicht aanschouwde!
In de tweede wereloorlog is meer dan 95% van Warschau ver
nield. Slechts een klein gedeelte van de stad is, om de band met de
historie te bewaren, weer in oude stijl opgebouwd. Voor de rest is de
stad geheel nieuw en staan de gebouwen, zowel in de winkelwijken
als in de wooncentra erg ver uit elkaar.
Een winkelstraat met een zesbaansrijweg en trottoirs van 15 a
20 m breedte verhoogt de gezelligheid zeker niet. In Warschau, ca.
tw eemaal zoveel inwoners als Rotterdam, gelegen in een volkomen
vlak gebied treft men geen fietsers aan. Er zijn bijzonder veel
voetgangersde vervoermiddelen voor grotere afstanden zijn trolley
bus, tram en bus; ook wordt veel van taxi's gebruik gemaakt. Het
betrekkelijk geringe aantal officiële rijders wordt, vooral in de avond
uren versterkt door een groot aantal snorders, die op die wijze hun
eigenlijk te dure vervoermiddel rendabel trachten te maken.
Als men de kwaliteit van de nieuwbouw in Polen vergelijkt met
die in andere landen, zelf heb ik ervaring in bijna twintig landen,
staat die zeker niet bovenaan.
Een goed verzorgd en zeer rijkelijk banket in een van de betere
hotels was het officiële slot van het symposium.
Daarna was er nog gelegenheid aan enkele excursies deel te
nemen. Van die gelegenheid maakte ik gebruik door de tocht mee
te maken naar Zelazowa Wola, de geboorteplaats van Chopin, ca.
80 km ten westen van de Poolse hoofdstad. Het eerste gedeelte van
de route, men volgt daar de E8, loopt door een volkomen vlak
gebied. Van nature is dit zeer vruchtbaar. Door het versnipperd
grondbezit, het feodale grootgrondbezit is immers opgeheven, is er
een ontelbaar aantal kleine bedrijfjes; deze zijn zo klein dat een
doelmatige machinale bewerking van het land niet mogelijk is.
Veeteelt ziet men in die streek weinig. Een enkele verspreide koe
staat aangelijnd.
Het tweede gedeelte van de tocht loopt door een wat golvend
landsschap, dat ook wat meer begroeid is; van bossen kan men
evenwel nog niet spreken. Er werd en passant in Lowiez nog een
bijzonder interessant streekmuseum bezocht. Afgezien van de
prijzenswaardige barokke inrichting zijn daar de moeite van het
bezichtigen waard een uitgebreide collectie japonnen van de kleder
dracht uit de omgeving van Lowiez „door de eeuwen heen" en een
grote verzameling knipwerk („schaarsneden"), allemaal produkten
van de huisarbeid in boerengezinnen op lange winteravonden. Een
costuum of japon in klederdrachtstijl, er zijn in de omgeving van
Loweiz verschillende plaatsen waar niet anders wordt gedragen,
kost op het ogenblik vaak meer dan vijftienhonderd gulden.
In Zelazowa Wola werd in het als museum ingerichte geboortehuis
van de componist en pianist Frédéric Francois Chopin een piano
concert bij kaarslicht bijgewoond, dat werd gegeven door een lerares
271
