ZONSWAARNEMING ZONDER UURWERK.
Naar aanleiding van het artikel ,,Zonswaarneming zonder
aflezing van den tijd" van den Heer Massier, verschenen in dit
tijdschrift Jg. 1937, aflevering 3, wil ik gaarne eenige opmerkingen
maken. In zijn inleiding zegt de schrijver eenige dingen, waarmede
ik volkomen kan instemmen.
Bij de methode, welke bij het Ind. Kadaster wordt toegepast,
wordt, wanneer wij dit even mogen releveerenhet azimuth
van een lijn bepaald door meting van de zonshoogte en van de
horizontale hoek tusschen de richtingen naar de zon en het eind
punt van de lijn. Teneinde gelijktijdig zonshoogte en zonsrichting
te fixeeren laat men in den kijker het beeld van de zon raken
aan de beide kruisdraden. De meting wordt vier maal herhaald,
resp. in de twee standen van den kijker en achtereenvolgens met
het zonsbeeld in twee diametrale kwadranten van het kruisdraden-
systeem.
Door vergelijking van de vier waarnemingsuitkomsten con
stateert men een verandering, zoowel van de hoogte als van het
azimuth van de zon. Door de verhouding van deze veranderingen
te toetsen aan de te berekenen theoretische waarde kan men zich
een inzicht verschaffen in de nauwkeurigheid van de waarnemin
gen en eventueele grove fouten opsporen. Alleen wanneer de zon
nabij het punt van grootste elongatie wordt waargenomen, is
deze controle onzeker.
Deze eenvoudige, volledige en in het algemeen voldoende
controleerbare methode van waarnemen heeft men uitgebreid door
op het moment van raking van het zonsbeeld aan de draden, den
tijd af te lezen tot op seconden nauwkeurig. Dit met het eenige
doel, om door vergelijking van de geconstateerde verhouding van
hoogteverandering en tijdsinterval tusschen twee waarnemingen
met de theoretische waarde, een tweede controle op de waar
nemingen te hebben.
Afgezien van eenige kleinere moeilijkheden, kleeft aan deze
methode het groote bezwaar, dat de waarnemer zijn aandacht
gelijktijdig moet richten op drie dingen, nml. op de raking van
het zonsbeeld aan de kruisdraden en op den stand van het uurwerk.
Door deze zware belasting van den waarnemer bestaat het gevaar,
,,dat hij zich daarbij laat verleiden, meer aandacht aan den tijd te
besteden, dan aan de zuivere aanraking der zon aan de beide
kruisdraden". (Massier t.a.p.).
