112
bovendien een adatrechtelijke, dus deels ethnologische zijde
en bovendien een administratief financieele en natuurlijk een tech
nische. Het is moeilijk deze vier, vijf of zes kanten tegelijk te be-
heerschen; daarom is het, dat dit vraagstuk als het wordt aan
gevat, als het ware telkens tusschen de vingers wegglipt. Elke
beschouwing was tot nog toe onvolledig. Een slecht kadaster is
ten slotte erger, veel erger, dan het ontbreken van een kadaster.
Een slecht kadaster, schept een bron van geknoei; geeft premies
voor slinksche praktijken; het is voor rechter en publiek meer
belemmering dan steun. De praktijk van den agrarischen eigendom
is een practische bevestiging van deze theoretische bezwaren en
maakt gelukkig dat dat instituut mislukt is.
Ook de beschouwingen van de heeren Jaarsma en Van Huls
geven de oplossing niet. Het Kadaster is een van die typische
koloniale vraagstukken welke afhankelijk zijn van personeel dat
betaald moet worden op een peil boven het gemiddelde maatschap
pelijk inkomen. In dit geval op een peil dat hoog is in vergelijking
met de uit grond verkregen inkomsten. Zeker is dat men er bij
dergelijke vraagstukken nooit komt met het formuleeren van zekere
van het standpunt der techniek geformuleerde minimum eischen
en dan constateert dat het geld gevonden moet worden. Ook hier
zij de probleemstelling: wat valt met de zeer geringe beschikbare
middelen te doen? Dat dat nog veel kan zijn, leert onze voortref
felijke landrente-administratie met haar landrente-metingen. Het
moet mogelijk zijn om, daarvan uitgaande, een volgende stap te
doen. Evenals bij het verwante vraagstuk van een burgerlijken
stand is denkbaar dat men begint met een deel der te registreeren
objecten, in dit geval met de in het nieuwe recht bezeten gronden.
Een eenvoudige regeling waarbij wordt voortgebouwd op de zoo
genaamde individueele uitmeting der landrente schijnt mogelijk.
In geen geval worde met het verleenen van de al dan niet
nieuwe rechten gewacht tot het vraagstuk der registratie ge
regeld zal zijn. De Indische Nederlander zou dan de dupe worden
van dezen drang naar perfectionnisme. De juiste weg schijnt in
tegendeel dat de grond in handen van Nederlanders, een stimulans
wordt om tot een begin van een kadaster te komen".
C. G. v. H.
x) Zie noot 7) op de vorige blz.
