235
TOLERANTIES EN MEETSYSTEMEN.
Nog al te vaak wordt de onjuiste meening gehuldigd, dat tolerans-
tabellcn een onfeilbaar middel aan de hand doen, om de betrouwbaar
heid der resultaten te waarborgen. Dit is een dwaling, die in de
particuliere meetpractijk herhaaldelijk wordt begaan, en waaraan he
laas ook academici zich wel eens schuldig maken.
En tóch is de kwestie in wezen heel eenvoudig. Elet behoeft geen
betoog, dat bij elk behoorlijk meet werk het systeem het primaire begin
sel moet zijn. Alleen daarmede kan - op grond van opgedane erva
ringen een vooraf bepaalde nauwkeurigheidsnorm worden bereikt.
De toleranties, voor zoover men die bezigen wil of moet, komen op
het tweede plan. Zij beelden het systeem niet uit,, doch zij zijn controle
middelen op de uitvoering daarvan; men wake er dan ook voor, ze
tot grondslag van de nauwkeurigheid te misbruiken
Als toelichting op het waarschuwingswoord de navolgende „ge
lijkenis". Een goed gebouwd huis moet zich o.m. kenmerken door
loodrecht opgetrokken metselwerk en stevige muren. Wie evenwel de
soliditeit van een huis enkel en alleen maar toetst op de dikte en den
loodrechten stand der muren, handelt onoordeelkundig of dwaas. Het
oordeel dient vanzelfsprekend in de allereerste plaats gebaseerd te
zijn op veel voornamere factoren, zooals de fundeeringskwestie en het
constructiesysteem. De loodrechte stand der muren is hoogstens een
controlemiddel op de uitvoering van het bouw-werk en levert nimmer
een bewijs op t.a.v. de deugdelijkheid.
Al gaat deze vergelijking evenals iedere andere ook eenigs-
zins mank, zoo is toch het „schietloodje" bij het bouwwerk eenigszins
te vergelijken met de toleranstabellen bij de meting. Indien men tole-
ranstabellen bezigt, mogen zij enkel en alleen als integreerend onder
deel (doch zeer bescheiden onderdeel: ziftwerk of contrólematerie)
van de meettechniek worden opgevat.
Op zichzelf kunnen toleranties géén garantie brengen in zake de
nauwkeurigheid. Sterker nog: toleranstabellen zijn volkomen waarde
loos, indien niet tevens bepaalde (bijbehoorende) meetsystemen zijn
voorgeschrevenwelke nauwgezet moeten worden gevolgd.
L.F.L. BERGAMIN.
