aar gang No2
April 1941»
""TOMOGRAFIE
"Wo das Rechnen anfangt, hort das Denken aufHHeeft men de
oplossing van een wiskundetopgave gevonden, dan "blijft alleen het
dom geeijfer over. Daar zit iets waars in.
Maar de praktijk verlangt resultaten: goede uitkomsten zijn
onontbeerlijk. Onbetrouwbaar omspringen met cijfers maakt iemand
(hoe goed zijn wiskundig inzicht overigens mag zijn) ongeschikt
voor een vak, waar veel rekenwerk bij te pas komt.
Hoe verschillend kan dat rekenwerk worden uitgevoerd. Legt
iemand het volle accent op de Duitse uitspraak, die juist werd
aangehaald, dan dreigt het gevaar, alt hij inderdaad zijn denk
vermogen uitschakelt. Aan de opzet van zijn werk is het misschien
;e zien. Want dikwijls doen er zich mogelijkheden voor, die waard
aijn denkend overwogen te worden. Waardoor b.v. een en ander be-
;ort kan worden. Als bewijs kunnen de rekenschema's dienen, die
gearukte formulieren, welke tot een mechanische behandeling uit
nodigen, maar waarvan de samenstelling een denkend vernuft ver
raadt. Toch moet dit ook in het kleine, gewone werk zo goed moge
lijk tot uitdrukking worden gebracht, op zijn minst door ordelij
ke opstelling en duidelijke uitvoering van het rekenwerk.
Dit houdt intussen geen verheerlijking van het rekenen in.
Welkom zijn de hulpmiddelen, welke het moeizaam cijferen bekorten
en verlichten. Wie zou het liever zonder rekenmachine en -tafels
willen stellen? Niemand onzer.
Tot die moderne hulpmiddelen nu behoort ook de nomografie
Ontleden we het woord, dan blijkt het eerste deel te zijn afge
leid van nomos wet, de rest van graphein schrijven, beschrij
ven. Een vlugge lezer vermoedt nu misschien al, dat de nomografie
ons in staat stelt om uitkomsten uit een figuur af te lezen. Zo
is het inderdaad: we zijn op het terrein van de grafische bereke
ningsmethoden. De uitkomsten worden geleverd door een figuur
(nomogram)waarop bij een serie gegevens binnen zekere grenzen
gelegen, op eenvoudige wijze bijbehorende uitkomsten kunnen wor
den afgelezen, welke anders stuk voor stuk na een dikwijls inge
wikkelde numerisehe berekening zouden worden gevonden. Een nomo
gram is dus een grafische rekentafel
Anders dan bij het maken van een constructie, welke de grafi
sche oplossing van een bepaald geval levert, is men met behulp
van een toepasselijk nomogram (zonder verder tekenwerk) in staat
van een serie mogelijke gevallen, welke stuk voor stuk een gelijk
soortige berekening zouden eisen, de uitkomsten op te schrijven
na het volgen van een eenvoudige aanwijzing, zoals de voorbeelden
