5
cies gelijke schalen als van figuur 3 langs elkaar te schuiven»
Ziehier de rekenliniaal0 In figuur 4 is de stand gekopieerd,
waarbij de bedragen van de bovenste schaal met 1,6 worden verme
nigvuldigd, De 1 van de bovenste schaal correspondeert met 1,6
beneden. De gehele bovenschaal is ten opzichte van de onderste
verschoven over een bedrag ais de afstand tussen de schaalpunten
1 en 1,6 bedraagt. Elk getal op de bovenschaal correspondeert
dus met een getal op de benedenschaaldat 1,6 maal zo groot is.
We zien inderdaad, dat het getal 5 boven staat tegenover 8 bene
den, 7,5 tegenover 12, enz. Een opmerkzaam lezer vraagt misschien,
hoe op de rekenliniaal het onderscheid te zien is tussen 1,2 en
12» Antwoord: dat is niet te zien. Ook de logarithmentafel
geeft geen wijzers. Met het plaatsen van de komma's moet men
even uitkijken.
In werkelijkheid is de rekenliniaal natuurlijk fijner onder
verdeeld dan op de meer schematische voorstellen van figuur 4 is
geschied.
Alvorens tot de bespreking van de volgende nomogrammen over
te gaan, merk ik uitdrukkelijk op, dat geen van de hierbij afge
drukte voorbeelden bedoeld zijn om in de praktijk te worden ge
bezigd. Ze dienen alleen om het besproken onderwerp te verduide
lijken.
Nomogrammen met lijnen-schalen
Als eerste voorbeeld is in figuur 5 opgenomen het vermenig-
vuldigingsnomogram van Erochot.
Het bestaat uit drie stelsels rechte lijnen.
Voor de eerste factor, zp kiezen we de betreffende lijn uit de
serie rechten, die evenwijdig lopen aan de schuine zijde van het
driehoekig nomogram.
Voor Z2 de betreffende lijn uit de bundel lijnen, welke straal
vormig op de rechte hoek toelopen.
Bewegen we ons vanaf het snijpunt van die beide lijnen juist
horizontaal naar links, dan kan het product z^ worden afgelezen.
Want lijn z^ is een exemplaar van de horizontale lijnen in de
f iguur
Deze handelwijze is in t kort aangegeven door de drie lijntjes
van pijltjes en de letters z voorzien.
Voorbeeld: 5x6. zp 5 wordt voorgesteld door de lijn van
Zp 5 uit, schuin omhoog lopende. Z2 6 wordt voorgesteld
door de lijn van punt 6 op de schuine zijde uit, schuin naar be
neden gaandeHorizontaal links van het snijpunt lezen we
z^ 30 af»
