berekeningen steeds door een groot aantal ambtenaren tegelijker
tijd verricht moeten worden maakt het noodzakelijk, dat een ruim
aantal rekenmachines aanwezig is. Dat is niet op alle bureaux
het geval met als gevolg: wederom niet noodzakelijk tijdverlies.
Tenslotte wint men veel tijd indien te velde over goed geschoold
hulppersoneel kan worden beschikt. Het meetarbeiders-vraagstuk
is m. i. nog niet bevredigend opgelost en in dit Orgaan zal daar
over zeker t.z.t. nog wel eens geschreven worden.
Uit het bovenstaande moge blijken dat er verschillende moge
lijkheden zijn om te geraken tot productieverhoging op het gebied
van de ruilverkaveling, zonder dat het noodzakelijk is tot minder
nauwkeurige werkmethoden over te gaan. Wij hopen dat de
leiding bereid is, deze ernstig te onderzoeken en de resultaten van
dat onderzoek bekend te maken.
Bedrijfskaderfraining en plezier in kef werk
Over arbeidslust en arbeidsvreugde is reeds zeer veel geschre
ven. Het onderzoek is nog betrekkelijk jong. Maar het probleem
wordt intens bestudeerd. Een buitengewoon interessant boek is
op dit gebied Management and the worker" (1939) van
Roethlisbergen en Dickson, welke schrijvers een 12-jarig onder
zoek in Amerika behandelen. Dit werk behoort met Taylor's
,,Shopmanagement" misschien wel tot de belangrijkste studies
over bedrijfsorganisatie.
De uitgebreide literatuuropgave van Hoppock (diss. Columbia-
universiteit: Robert Hoppock, Job satisfaction 1935) bevat alleen
reeds een ganse bibliotheek. Een bewijs voor de belangrijkheid
van het onderwerp is dit zeker!
Dat zovelen de arbeidsvreugde van de' zakelijke kant bekeken
in tegenstelling met de ietwat vage, wil men: filosofische wijze,
waarop voornamelijk de Duitse schrijvers er aandacht aan be
steedden - is een nog klemmender bewijs.
Men zal bij het opvoeren van, de arbeidscapaciteit, welke im
mers het zakelijke doel voor de bevordering van de arbeids
vreugde is, moeten kiezen tussen de twee uitersten of wel een
aanvaardbare middenweg moeten aanduiden. De uitersten zijn
hier: gebieden of leiden. Discipline is onmisbaar. Zonder haar is
elke samenwerking onmogelijk. Maar elke discipline, die overigens
door de meeste mensen als een behoefte wordt aanvaard, zal
moeten wortelen in rechtvaardige principes met een onpersoonlijk
karakter. Discipline gelijk aan willekeur werkt de arbeidslust even
zeer in de hand als een sterke verslapping van de (rechtvaardige)
discipline.
Twee uitspraken ondersteunen althans enigermate onze be
doeling. De eerste is van de Amerikaan M. S. Viteles. Ze komt
14
