dit maar met tact wordt gezegd. En het is beter, het werk te
prijzen dan de man.
Zeer interessant was ook het onderzoek onder 29.000 leden
van het personeel van de Western Electric Company te Chicago,
dat gefinancierd werd door de overbekende Rockefeller-Foun
dation. De rapporteurs vertellen daar b.v. van een onverklaarbare
productiestijging bij een groep meisjes. Het bleek noch van ver
minderde vermoeidheid, noch van een verbeterd tariefsysteem het
gevolg te zijn. (Dat kon door vergelijking met homogene groepen
worden vastgesteld). De meisjes zelf antwoordden, dat de grotere
vrijheid, de afwezigheid van de baas (die door een andere lei
dende persoon vervangen was) en het bezoek van meer belang
stellende persoonlijkheden de voornaamste oorzaak was. Het min
dere gebieden en het veelvuldiger overleg (de proefkamer leek
meer op een kantoor dan op een werkplaats, vertelden de proef
personen) hadden de onderlinge verhoudingen ongemerkt ver
anderd. Het werd een voordeel voor het bedrijf.
Sterk kwam uit het onderzoek in het geweldige bedrijf naar
voren, dat het niet alleen is een gebouw met machines, maar even
zeer een organisatie van mensen. Wanneer mensen dag-in dag-uit
met elkaar samenwerken ontstaan er onderlinge banden. Wij
constateerden dat zo zaak, zelfs in de gevallen, dat medewerkers
ons minder sympathiek waren.
Dr. Ydo heeft ons de resultaten van een statistisch-vergelijkend
onderzoek gegeven. Uit zijn wetenschappelijke arbeid blijkt, dat
plezier in het werk afhankelijk is van een groot complex van fac
toren. Er blijkt echter vooral uit, van hoeveel betekenis de arbeids
vreugde is voor het geluk van de mens!
Bij de psychologische beschouwing van het probleem is het
uitgangspunt de mening dat het gehele menselijke leven wordt
gekenmerkt door een natuurlijke drang naar spontane activiteit.
Enerzijds is de mens actief uit een zucht tot zelfbehoud, ander
zijds wil men komen tot een zo groot mogelijke zelfontplooiing.
(Stern).
Er is strijd tussen deze twee tendenzen. Om zich te doen gelden
is vrijheid nodig. De drang om zich aan te sluiten, eist gebonden
heid. Bij kinderen openbaart zich deze strijd het sterkst.
Eigenlijk hebben alle factoren die samenhangen met de band,
welke de arbeidende bindt aan zijn werk, zijn bedrijf, dezelfde
betekenis als de vroegere band met de moeder.
Ze zijn van emotionele aard.
Zo is het ook met de waardering. Wordt het gevoel van eigen
waarde gedrukt, verstoord, verkleind, dan komt de twijfel, angst,
versterkt solidariteitsgevoel. Kan door de behandeling de eigen
waarde behouden blijven of worden versterkt, dan zal ook de
moed stijgen en de zelfontplooiing sterk bevorderd worden. Dat
betekent vreugdevolle inspanning en plezier in het werk.
De onderlinge verhoudingen spelen in onze samenleving een
19
