Is het verschil in graden Celcius tussen de ijktemperatuur en
de temperatuur waaronder de meting plaats vindt T, dan is de
correctie C in mm op een lengte van L meter bepaald door de
formule
Deze formule is zo eenvoudig, dat een numerische berekening
al weinig moeilijkheden biedt. Rekenmachine of rekenliniaal kun
nen de bepaling van de correctie misschien nog vereenvoudigen.
Dit geldt natuurlijk ook voor de speciaal tot dat doel vervaardigde
nomogrammen.
Plakt men het rechtlijnig nomogram zorgvuldig op de ene, het
ellipsvormige nomogram op de andere zijde van een stuk carton,
dan is het mogelijk geworden, om de bepaling van de correctie
met het ene nomogram direct met het andere te controleren.
Men heeft daarvoor alleen nog een index nodig: een zuiver
rechte lijn op doorzichtig materiaal getrokken, met behulp waar
van men de aflezingen kan verrichten.
Voorbeeld: Ijktemperatuur band:20° C.
In dit voorbeeld bedraagt het temperatuursverschil tussen ijk
en meettemperatuur 8° C.
Verbindt men nu op elk der nomogrammen punt 8 van de
T-schaal met punt 170 van de L-schaal, dan vindt men in beide
gevallen punt 15 op de C-schaal, m.a.w.: de lengtecorrectie op de
van de meetband afgelezen lengte bedraagt 15 mm en de ge
corrigeerde afstand is dus 170,12 0.015 m 170,105 m.
De correctie is positief, als de meettemperatuur hoger is dan
de ijktemperatuur, negatief als de meettemperatuur lager ligt.
Dit is eenvoudig te beredeneren. In het gekozen voorbeeld zal
de band tijdens de meting te kort zijn de werkelijke temperatuur
ligt immers lager dan de temperatuur waarbij de band inderdaad
20 m lang is. Voordat een werkelijke lengte van 20 m is bereikt,
wijst de band dus reeds 20 m aan, een bedrag dus, dat te hoog
is. Vandaar dat in het voorbeeld de correctie negatief moest wor
den genomen.
Nu nog iets over de wijze, waarop de nomogrammen zijn
geconstrueerd.
Wat het rechtlijnige nomogram betreft, zien we dat de afstand
tussen de evenwijdige schaaldragers ongelijk is: de C-schaal is
tweemaal zo ver van de L-schaal als van de T-schaal verwijderd.
C 1,1 T X (L: 100).
Temperatuur tijdens de meting:
Gemeten afstand:
Gevraagd: gecorrigeerde afstand.
12° C.
170.12 m
6
