selijke gebrekkige omstandigheden maken het werken in landen
als Liberia wel bijzonder interessant en aantrekkelijk.
Toelichting van het principd van azimuthsbepaling uit
zonshoogten:
Moet in een bepaalde standplaats het azimuth naar een ver
afgelegen punt P bepaald worden, dan kan dat als volgt geschie
den. Meet de horizontale hoek tussen P en de zon. Lees, als op
de zon gericht is, behalve de horizontale rand ook de verticale af
met inspelend alhidade niveau. Omdat het practisch niet mogelijk
is om op het middelpunt van de zon te richten, laten we de zon
tegelijkertijd aan horizontale en verticale draad raken. De zon
staat dan in een bepaald kwadrant dat door de kruisdraden ge
vormd wordt. Direct daarna laten we de zon in het tegenover
liggende kwadrant aan de beide kruisdraden tegelijkertijd raken.
Het gemiddelde van beide kwadrantsaflezingen levert dan de
waarnemingen, die gemaakt zouden zijn als op het middelpunt van
de zon gericht was. Dat de zon zich tussen deze twee kwadrants
aflezingen iets verplaatst, doet niet ter zake, mits het tijdsverloop
tot enkele minuten beperkt blijft. Het laten raken aan twee draden
tegelijk is in de tropen vrij gemakkelijk, omdat de verticale be
weging van de zon overheerst. Laat de zon dus langs de ver
ticale draad klimmen of dalen (bijstellen met fijnregeling), totdat
de horizontale draad geraakt wordt en lees vervolgens af.
Het azimuth van de lijn standplaatszon kan uit de volgende
formule berekend worden:
cos a sin sin cp sin h
cos 9 cos h
Hierin is a het gevraagde azimuth naar de zon;
de declinatie. Dit is een coördinaat van het hemel
lichaam op de hemelbol, die voor elk gewenst tijdstip
te vinden is in de Nautical Almanac;
cp de geographische breedte van de standplaats. Kan
ontleend worden aan een bestaande kaart of bepaald
worden met behulp van sterwaarnemingen;
h is de gemeten hoogte gecorrigeerd o.a. voor refractie.
Als dus a bepaald is kan het azimuth naar P direct gevonden
worden, omdat de horizontale hoek tussen P en zon bekend is.
Evenals bij het gewone hoekmeten worden de handelingen hier
enige keren herhaald, met inachtname van randverzetten en door
slaan van de kijker.
De fouten-theorie leert, dat de nauwkeurigste resultaten te be
reiken zijn als de zon zo laag mogelijk staat, dus 's morgens of
's avonds. De refractie heeft dan echter zo n ongunstige invloed,
50
