dat aangeraden wordt de zon niet waar te nemen, als zij minder
dan 15° boven de horizon staat. Met goed instrumentarium en
enige training kan zo'n azimuth tot op enkele secunden nauw
keurig bepaald worden.
Reconstructie van liet landschap hij
Ruilverkaveling
Gaarne voldoe ik aan het verzoek der redactie om eens de aan
dacht te bepalen bij de vraagstukken van ruimtelijke en land
schappelijke aard, die in toenemende mate bij het ruilverkavelings-
werk een rol spelen. In het bijzonder waardeer ik dit verzoek,
omdat het onderwerp een gebied bestrijkt, dat in velerlei opzicht
sinds jaren mijn belangstelling heeft. En het verheugt mij boven
dien, juist in de kringen van hen wier arbeid zo nauw bij het vorm
gevende werk van de ruilverklaveling betrokken is, voorlichting
te mogen verschaffen. Een diepere bezinning op één van de vele
aspecten van dit werk zal naar ik hoop aan de gehele tenuitvoer
legging daarvan ten goede kunnen komen.
De aanhef dezer bijdrage zal onwillekeurig de vraag doen op
komen, of er inderdaad met betrekking tot het landschap wel van
een vraagstuk" gesproken kan worden1). Reeds eeuwenlang
immers wisselt het aspect van het landschap en ondanks alle ver
anderingen ontstonden landstreken, waarin het voor de mens goed
was om te leven. Het was juist deze vormgevende arbeid van de
mens, gepaard aan factoren van klimaat en bodem, welke dat veel
geroemde, rijk geschakeerde beeld van het Nederlandse landschap
te voorschijn riep. En dit alles veranderde voortdurend, groeide
als het ware vanzelf. De ene phase vergleed haast ongemerkt in
de volgende.
Problemen deden zich daarbij niet voor.
Die zijn er evenwel sinds de laatste decennia wel gekomen: De
komst van de auto verstoorde grondig het aspect van vrijwel alle
oude verkeerswegen, buiten zowel als in de dorpskommen. Het
vroeger zo fraaie spel van verhoudingen tussen verhardingsbreedte
en de relatie met begeleidende beplantingen verdween door de
buiten verhouding gebrachte wegdekken. Veel oude schoonheid
werd daardoor geschonden. Eerst bij volkomen nieuw aan te leg^
gen wegen werd het mogelijk, met gebruikmaking van de vele
malen grotere schaal, die het moderne verkeer eist, opnieuw tot
juiste verhoudingen te komen. En iedere nieuwe autostrada"
vormt thans niet alleen een civieltechnisch- maar ook een ,,land-
schaptechnisch" vraagstuk.
51
door R. J. BENTHEM, houtvester Staatsbosbeheer.
1) Dat de Ned. Heidemaatschappij ook een commissie voor landschaps
verzorging heeft ingesteld, wijst mede in deze richting. (Red.).
