en vroeger landmeters werkzaam. Zo is er een aanwijzing (en mis-
chien in het stadsarchief nog meerdere) dat in 1424 te Amsterdam
een rooi- en landmeter aanwezig was. In het begin van de 15e eeuw
werd, ter vergroting van de erven langs het Y, in de buurt van de
dam de waterkant aanmerkelijk aangeplempt. Daartoe werd het
„water van den Ye" door de beraders (burgemeesters) aan parti
culieren verkocht en het is in één van de koopacten, dat ons oog
valt op een merkwaardige passage, welke voor ons onderzoek van
enig nut kan zijn. In een acte van 20 Juli 1424 werd aan Peter
Bruynen verkocht een stuk water, voor zijn erf gelegen, en van
daar Oostwaarts te meten in de rooilijn van het hoofd van de
Nieuwe Brugzo breed als het erf van koper was, op voorwaarde
dat Peter van zijn straks aangeplempte grond twintig voet onbe-
timmerd moest laten liggen, t.b.v. een aldaar geprojecteerde publieke
weg (er staat letterlijk ,,tot enen vrijen heerstraet"52Was de
latere meting tot de nu nog onzichtbare rooilijn het werk van een
stadslandmeter? Bestond reeds in die tijd een (kaartloos) begin
van een uitbreidingsplan, waarvan de maker in de toekomst
schouwde?
Landmeters-eed van Rijnland*
Tot de weinige gegevens, welke ik over de werkzaamheid van
landmeters in de 15e eeuw kon vinden, behoren uit de aard der
zaak ook die van de functionarissen van het Hoogheemraadschap
Rijnland. Vermoedelijk vanaf de oprichting van Rijnland heeft een
landmeter hier geregeld werk gehad. Toch is pas uit de 15e eeuw
wat meer van deze te melden, n.l. de oudst geregistreerde be
ëdiging van Rijnlands landmeter in 1453.
,,Ick zweere, lantmeter van Rijnlant te wesen; eenen yegelick
nae myn uterste vermoegen 't syn te geven; mit anders geen
maete in 't hiemraetscip van Rijnlant te meten dan mit een Rijn-
lantse lantroede, twalef lantvoeten lanck; niemant te bescatten,
mer alleen mit dat ordinarys loen te vreden wesen; ende voirt al
te doen, dat een goet, getrouw lantmeter van Goedswegen sculdich
is van doen. Soe moet mij God helpen ende alle sijn heiligen" 53
Dit eedsformulier bleef zijn gelding behouden tot diep in de 16e
eeuw en werd eerst na de Hervorming een weinig gewijzigd. Maar
dan heeft al lange jaren geleden zich een revolutie op landmeet
kundig terrein voltrokken, welke in de eerstvolgende eeuwen de
route der landmeterij zal bepalen.
(Wordt vervolgd
134
52Dr. A. A. Beekman, De oudste waterkeeringen van Rijnland, T.A.G. jg.
1920, blz. 605.
53) Mr. S. J. Fockema Andreae 37) t.a.p. blz. 644.