en vroeger landmeters werkzaam. Zo is er een aanwijzing (en mis- chien in het stadsarchief nog meerdere) dat in 1424 te Amsterdam een rooi- en landmeter aanwezig was. In het begin van de 15e eeuw werd, ter vergroting van de erven langs het Y, in de buurt van de dam de waterkant aanmerkelijk aangeplempt. Daartoe werd het „water van den Ye" door de beraders (burgemeesters) aan parti culieren verkocht en het is in één van de koopacten, dat ons oog valt op een merkwaardige passage, welke voor ons onderzoek van enig nut kan zijn. In een acte van 20 Juli 1424 werd aan Peter Bruynen verkocht een stuk water, voor zijn erf gelegen, en van daar Oostwaarts te meten in de rooilijn van het hoofd van de Nieuwe Brugzo breed als het erf van koper was, op voorwaarde dat Peter van zijn straks aangeplempte grond twintig voet onbe- timmerd moest laten liggen, t.b.v. een aldaar geprojecteerde publieke weg (er staat letterlijk ,,tot enen vrijen heerstraet"52Was de latere meting tot de nu nog onzichtbare rooilijn het werk van een stadslandmeter? Bestond reeds in die tijd een (kaartloos) begin van een uitbreidingsplan, waarvan de maker in de toekomst schouwde? Landmeters-eed van Rijnland* Tot de weinige gegevens, welke ik over de werkzaamheid van landmeters in de 15e eeuw kon vinden, behoren uit de aard der zaak ook die van de functionarissen van het Hoogheemraadschap Rijnland. Vermoedelijk vanaf de oprichting van Rijnland heeft een landmeter hier geregeld werk gehad. Toch is pas uit de 15e eeuw wat meer van deze te melden, n.l. de oudst geregistreerde be ëdiging van Rijnlands landmeter in 1453. ,,Ick zweere, lantmeter van Rijnlant te wesen; eenen yegelick nae myn uterste vermoegen 't syn te geven; mit anders geen maete in 't hiemraetscip van Rijnlant te meten dan mit een Rijn- lantse lantroede, twalef lantvoeten lanck; niemant te bescatten, mer alleen mit dat ordinarys loen te vreden wesen; ende voirt al te doen, dat een goet, getrouw lantmeter van Goedswegen sculdich is van doen. Soe moet mij God helpen ende alle sijn heiligen" 53 Dit eedsformulier bleef zijn gelding behouden tot diep in de 16e eeuw en werd eerst na de Hervorming een weinig gewijzigd. Maar dan heeft al lange jaren geleden zich een revolutie op landmeet kundig terrein voltrokken, welke in de eerstvolgende eeuwen de route der landmeterij zal bepalen. (Wordt vervolgd 134 52Dr. A. A. Beekman, De oudste waterkeeringen van Rijnland, T.A.G. jg. 1920, blz. 605. 53) Mr. S. J. Fockema Andreae 37) t.a.p. blz. 644.

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Orgaan der Vereeniging TAK | 1949 | | pagina 10