maet" 61en als landmeter Jan Potter in het jaar 1575 een con
tract afsluit met de Heilige Geestmeesters van Delft, ter opmeting
en kartering van de eigendommen der Heilige Geest-Armen,
wordt in het accoord nadrukkelijk bepaald, dat de landen worden
afgebeeld ,,op te cleyne maten", opdat men met de opgetekende
maten ook op de kaarten zelve de gemeten afstanden zal kunnen
verifiëren. 62Maar reeds eerder is sprake van een kaart op schaal,
n.l. in het ,,Bouck van den Behoeften en necessiteyten van den
Rekencamer in den Hage" over de jaren 15161551. Als Keizer
Karei V kwestie krijgt met Jan van der Wouwer over de juiste plaats
van de grenzen van het visrecht in de verdronken waert" (thans
de Biesbosch), dan wordt in de maanden September en October
1537 o.a. Jan van Barry herwaarts gezonden „om in de verdron
ken waert te helpen ondersoucken ende designeren die limieten van
de visscherye in questie als doen wesende tusschen den keys, ma4-
(keizerlijke majesteit) ende Jan van der Wouwer deselve te doen
mee ten ende die figuren in carten te doem setten mits gaders zijn
calculatie van als gemaict te hebben up ten cleynen voet met elck
zijn lente (lengte) ende breete ende de carten daeroff gelevert in
de rekencamer om te vougen int proces van den voorn.
Wouwer. 63
Het zal begrijpelijk zijn, dat ook meer-bekende landmeters om
streeks die jaren hun kaarten op schaal tekenden. De beroemde
kaartmaker-landmeter Jacob van Deventer sloot op 26 April 1539
een overeenkomst met de Hoogheemraden van Delfland voor het
maken van een plattegrond. Zeer nadrukkelijk was Mr. Jacob
gehouden ,,een Carte opte cleyne voette maken van alle polders
gelegen in het „hiemraetscap van Delflant" en ,,de molens caden
en watertochten van de selve polders op haer mate in dieselve
Caerte te stellen". Even verder in het contract lezen we, dat Jacob
van Deventer de gehele Maasdijk moest meten ,,describerende opte
cleyne voet^ alle die distancien, houfslagen, sluysen, steenen dycken
en van de vuyter gorssen buy ten denselven dyck gelegenen
wel heel duidelijk wordt ons het begrip in kwestie, als we in
artikel 6 zien: Voorts zal hy noch gehouden wesen te stellen alle
kercken binnen den voorn, ring gelegen op haer behoerlicke plaetse
op te cleijne voet navolged die proporcie van de groote voet", 64)
Belangrijke plattegrond op schaal uit het jaar 1543*
Een belangrijke bijdrage tot onze kennis van de -kaartschaal
161
01Dr. P. C. Molhuysen, Bronnen tot de Geschiedenis van de Leidsche
Universiteit, dl. I, Leiden 1913, bijl. no. 338.
02Dr. E. Wiersum10t.a.p. blz. 615.
03A. C. de Graaf, Kaartenmakers en schilders enz. in de 16e eeuw, De
Navorscher jg. 1870, blz. 90.
64) M. G. Wildeman, Een kaart van Delfland geteekend door Jacob van
Deventer in 1535, Oud-Holland jg. 1902, blz. 60.
