het derde rectoraat van Ypey, toont dit nog ten overvloede aan:
Gy leert ons om het land gemakkelyk te meten
En hoe de hoogte van een Toren is te weten;
Ja, zelfs Gy toont op 't Veld, hoe zulks geschieden moet!
Ook na het herstel op 9 Juni 1797 van de Franeker Academie
werd aldaar weer college gegeven in mathesis, vestingbouw en
aardrijkskunde. Een specifieke opgave van leges en onkosten van
de examina en promotiën leert ons o.a„ dat de bevordering tot
landmeter zt 50,kostte. Werd de ge-examineerde tevens in
genieur in de vestingbouwkunst, dan moest hij in totaal d= 60,
betalen. 117
Fundatie van Renswoude*
Het vermoedelijk enige andere onderwijsinstituut, dat in Neder
land de continuïteit van gerichte landmetersscholing in de tumul
tueuze overgang van de 18e naar de 19e eeuw verzekerd hield,
was het Fundatiehuis van de Vrouwe van Renswoude te Utrecht.
Vermoedelijkschrijven we, want in het testament van de
Douairière Van Reede, vrijvrouwe van Renswoude (overleden
26 April 1754 te Utrecht) was bepaald dat het Stadskinderhuis
te Utrecht, het Weeshuis te Delft en het Weeshuis van Den Haag
elk 113 van de slordige \]/y millioen gulden zouden krijgen, die
nende tot opleiding van de verstandigste, schranderste en be
kwaamste jongens ouder dan 14 jaar, tot o.a. waterbouwkundige,
wiskundige, landmeter. In 1761, toen het Utrechtse gebouw der
Fundatie betrokken werd, stelden de Regenten een bekwaam op
zichter aan, Laurens Praalder uit Rotterdam, leraar in de Mathe
sis, de architectura militaris et civilis, landmeetkunde enz." Deze
ging reeds spoedig meermalen met de kwekelingen opmetin
gen verrichten, waartoe zij soms een week van huis bleven. Dat
men heel wat aandurfde, blijkt dunkt me wel hieruit, dat o.a. de
Noordoever van de Rijn vanaf de duinen tot aan ,,de stad Wijk"
werd gemeten. Met J. W. Raven en Gysbert van Tuyl was
Praalder in 1773 en 1774 gedurende 3 a 4 dagen per week bezig
met de opmeting van de stad Utrecht. Een grote plattegrond was
hiervan het resultaat. In het archief der Fundatie bewaart men
de originele koperplaat, gegraveerd door Vinkeles uit Amsterdam,
een gedrukt exemplaar en het getekende origineel: .Plattegrond
der Stad Utrecht, gemeten en in kaart gebragt door enige jon-
10
117Zie o.a. Mr. W. B. SBoeles, Frieslands Hoogeschool en het Rijks-
Athenaeum te Franeker, dl. I Leeuwarden 1878. Mr. J. W. de Crane, Korte
levensschets van den hoogleeraar J. Piei^on Tholen, Algem. Konst en Letter-
Bode voor het jaar 1825, dl. II, blz. 307. Mr. J. W. de Crane, Willem Loré,
zijn leven geschetst, Franeker 1835. Mr. U. A Evertsz, Friesche Wiskundigen,
Nieuwe Friesche Volks-Almanak 8e jg., 1860, blz 3 e.v.
