Kadasters in de Oudheid (IV)
door W. KOOPMANS.
Omslag van de belasting op het ongebouwd*
Door de getuigenis van Herodotus hebben we gezien, dat tot
aan het tijdperk der Pharao's, tenminste voor de riviergebieden
van de Nijl, de belasting op ongebouwd tegelijkertijd werd ver
meld op de aangiften van de contribuabelen en op de rapporten
van de ambtelijke verificateurs. In het souvereine tijdperk vinden
we die dubbele basis voor dezelfde aanslag ook.
De tussenliggende tijd heeft ons slechts één van de twee, n.l.
de rapporten van ambtenaren opgeleverd. De documenten uit de
Ptolemeïsche tijd, hoewel ze aardig compleet zijn, lichten ons al
leen in over een deel van Egypte, en wel over dat deel, dat leefde
onder speciale omstandigheden. Deze documenten zijn de papyri,
gevonden in de necropolis van Tebtynis. De meeste kwamen
van het bureau van de scribe van Kerkeosiris, enkele van de
scribe van Magdola; alle komen dus uit de Fayum. Nu is de
Fayum door de Ptolemeeërs op het water veroverd. In dit nieuwe
gebied liep het water van het meer Moeris dagelijks terug. Hier
kon het landbouwleven zich niet ontwikkelen als elders, waar men
uitsluitend met de periodieke overstromingen moest rekenen. De
ontginning vorderde regelmatig, men moest faciliteiten verlenen,
de schattingen, moesten worden herzien, er moesten dus regelmatig
rapporten worden geëist.
De hele streek werd elk jaar minutieus beschreven; aangiften
waren er niet nodig. Uit hun afwezigheid in het Ptolemeïsche
gebied kunnen we niet de algehele afwezigheid in Egypte afleiden,
vooral niet voor de Nijlkusten, waar het gebruik ervan in voor
gaande tijdperken is geconstateerd.
De papyri Tebtynis I zijn voor een goed deel gewijd aan de
omslag van de grondbelasting.
Verschillende vorsers hebben getracht ze in te delen 6465
Bij die indeling heeft men voornamelijk onderscheid gemaakt tus
sen de landmeetkundige- en culture-rapporten. De eerste zijn
beschrijvingen van de toestand der onderdelen, een soort foto
grafie van het terrein na de overstroming en het terugzakken van
het Nijlwater.
In de overige is de rangschikking bepaald door de conditie,
waarin de gronden verkeren; het zijn klasseringen, jaarlijkse her
groeperingen van percelen, na wijziging van de huur.
162
03U. Wilcken, Grundzüge, blz. 175176.
04art. Kornerhebung und transport im griechisch-römischen Aegypten 1904
(in: Archiv für Papyrus-forschung, deel III, blz. 202203).
