y2 leiden is tot 1, de middelpuntsvergelijking van de a~ d ellips met assen 2a en 2b, een resultaat dat ook te voorschijn komt bij het met behulp van analytische meetkunde gevoerde bewijs, waartoe fig. 4 aan een nadere beschouwing zal worden onder worpen. Bij dit bewijs worden de coör dinaten van het door de ellipso- graaf beschreven punt E langs directe weg berekend. Stel AB BD y2 (a b), BE y2 (a b). (Waarom juist deze waarden? Figuur 3 geeft op deze vraag het ant woord: AB BE a. AB BE b. Optelling en aftrekking van deze betrekkingen levert bo vengenoemde waarden voor AB Fig. 4 en BD.) Stel het argument van AB xp> Dan is XB x/i (a b) sin V en Yb Yi (a b) cos xp. XD 2 XB (a b) sin xp. Omdat men bovendien de verhouding kent tussen BE en BD, nl. (a b) (a b), geeft een kleine berekening nu de coör dinaten van E: XE a sin xp, YE b cos xp. De door E beschreven kromme is dus bepaald door de betrek kingen X a sin xp, Y b cos xp, die met elkaar in verband staan door de veranderlijke xp, die parameter wordt genoemd. De uitdrukkingen voor X en Y heten samen de parametervergelij king van de kromme, in dit geval de ellips. Omdat sin2 xp cos2 xp 1, ziet men ogenblikkelijk dat de parametervergelijking na eliminatie van xp overgaat in -f- a~ b 1, de middelpuntsvergelijking van de door E beschreven ellips. Aan weerszijden van de oorsprong liggen de halve hoofdassen a langs de X-as, de halve nevenassen b langs de Y-as. Zoals steeds bij mechanische voortbrenging van krommen het geval is, kan met beschouwingen van de kinematica ook eenvoudig worden beredeneerd dat de beschreven kromme hier een ellips moet zijn. Ook zonder nu direct het beschreven instrument te (doen) ver vaardigen, kan men met Van Schootens beschouwingen zijn voor deel doen. Zonder moeite is immers uit het voorgaande een handige papierstrookconstructie voor de ellips af te leiden, een constructie die niet onderdoet voor de bekende strookconstructie langs rechte assen die al meer dan duizend jaar eerder bekend was. 14 X$! y2

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Orgaan der Vereeniging TAK | 1952 | | pagina 15