Marcus Vipsanius Agrippa was een Romeinse aediel (magi
straat) en admiraal van Octavianus. Hij leefde van 62 v. Chr. tot
12 v. Chr. en trouwde met een dochter van deze Octavianus, de
latere keizer Augustus.
Agrippa is ongetwijfeld bij de opmeting betrokken geweest.
Aethicus, die waarschijnlijk leefde in de 4e eeuw, beschrijft in
de korte inleiding van zijn „Cosmographia", onder welke titel
eigenlijk twee geheel verschillende stukken verenigd zijn, de op
meting van de orbis terrarum der drie delen Oriens (Azië), Sep-
tentrionalis pars (Europa) en Meridionalis pars (Afrika).
Het gedeelte, handelend over de uitvoering in algemene zin,
bestaat voornamelijk uit rubrieken met namen van maria, insulae,
montes, provinciae, oppida, flumina en gentes; alleen over de
stromen volgt meermalen een uitvoeriger bericht met aanduiding
van loop en lengte. Hieraan sluit het tweede stuk onder het hoofd
,,alia totius orbis descriptio" aan.
Het is opvallend dat de consulaten en de bij deze genoemde
jaartallen in het bericht over de opmetingen onjuist zijn. Tussen
het consulaat van Caesar en Antonius tot aan het vierde jaar van
Augustus b.v. liggen 14 jaren, niet 21. Zo zijn er meer fouten
aan te wijzen. Ook de duur van de gehele opmeting is niet 32,
maar slechts 25 jaren. Vijf en twintig jaren! Reeds uit deze korte
spanne tijds blijkt wel heel duidelijk, dat de metingen geen kada
straal doel konden hebben voor het gehele oeuvre.
In het Vaticaan bevond zich indertijd een stuk, dat ongeveer
gelijkluidend was met het bovengenoemde (Vaticanus 3864);
hierin kwamen echter andere jaartallen voor.
De „descriptio" is van de 4e eeuw; een ander stuk, de ,,expo-
sitio" is waarschijnlijk niet ouder dan de 8e eeuw. Beide spreken
ongetwijfeld over de grote opmeting.
De wereldkaart van Agrippa" is in de eerste eeuwen ont
staan 114Volgens Mannert zouden deze kaarten niet zijn ge
maakt gloriae caussa, maar wel degelijk om te dienen als onder
wijsmateriaal. Naar het origineel werden kleinere kopieën ver
vaardigd en verbreid, verklaringen er bij geschreven en op school
gebruikt. De rhetor Eumenius (4e eeuw) vertelt dat de jeugd deze
orbis depictus bekijken moest en alle terrae, maria, urbes, gentes,
spatia etc. moest leren.
Wie maakten deze kopieën? Wij zouden het graag willen weten,
maar de historieschrijver geeft hieromtrent geen bijzonderheden.
3
114) Een artikel in ,,Rheinisches Museum für Philologie 1842, blz. 481 e.v.
over ,,Die Vermessung des römischen Reichs unter Augustus
115) D. Detlefsen, ,tUrsprung, Einrichtung und Bedeutung der Erdkarte
Agrippas, 1906.
