hierover nu eerst een min of meer uitvoerige uiteenzetting volgen,
terwijl daarna de mogelijkheden voor ons land nader onder de loupe
zullen worden genomen.
Planchet (te) is een Frans woord en betekent meettafel tjeHet
is nl. een tafeltje op één of op drie poten. Over of op dit tafeltje
wordt een vel tekenpapier1) gespannen of bevestigd, waarop de
kaart moet worden getekend en het geheel is dan voor ons doel
draaibaar horizontaal opgesteld op een driepootstatief.
Wat is nu het wezen van de planchet-opname? Dat is: al die
richtingen (én afstanden, maar dit kwam pas later in zwang, dank
zij de dradenafstandsmeter), die in het terrein voorkomen en die
nodig worden geoordeeld voor de opbouw (het tekenen) van de
kaart, ter plaatse over te brengen op het kaartblad (vel teken
papier).
Op de meest primitieve wijze kan men dit doen door een met
stenen bezwaard draadje over het tekentafeltje te hangen en daarna
dit tafeltje zó te draaien, dat men langs en over het draadje ziende
het gewenste richtpunt treft. Dan zet men het tafeltje vast, markeert
vervolgens met potlood de plaats van het draadje op de randen van
het blad papier, trekt de verbindingslijn, dan heeft men die ene
bepaalde richting op het papier of kaartblad overgebracht.
In principe kan men twee dingen met het planchet doen:
1° men kan door achterwaartse insnijding op drie bekende punten
van de meetkundige grondslag, die men op de schaal van de te
vervaardigen kaart op het vel papier heeft overgebracht, zijn stand
plaats op dat papier bepalen en 2° men kan door voorwaartse
insnijding uit drie bekende standplaatsen, waarvan de ligging op
het vel tekenpapier is aangegeven, de ligging van ieder overig
terreinpunt op het tekenpapier bepalen.
Ad 1°: Heeft men in plaats van een vel tekenpapier een topo
grafische kaart 1 50000 van de omgeving van zijn standplaats ter
beschikking en legt men deze zo "goed mogelijk georiënteerd op de
planchet, dan kan men met behulp van drie draadjes door middel
van een achterwaartse insnijding op bekende punten (kerktorens,
heuveltoppen e.d.) ruwweg zijn standplaats op de kaart bepalen
(methode in gebruik bij de artillerie).
Ad 2°: Op dezelfde wijze kan men door voorwaartse insnijding
uit drie bekende standplaatsen een bepaald punt van het terrein
op de kaart localiseren (methode in gebruik bij de bosbrand-
bestrijding).
Wil men hierbij het richten op de richtpunten vergemakkelijken,
dan spanne men het draadje met behulp van twee naalden, waarvan
men er één plaatst in het bekende (richt)punt op de kaart en de
andere in de nabijheid van het oog en kijke dan over deze naalden
39
1) Terwille van de maatvastheid op dun aluminium (0,20,8 mm) geplakt.
