Kadasters in de Oudheid (XI)
door W. KOOPMANS.
In de eeuwen van onze jaartelling, volgende op de regering
van Diocletianus en Justinianus, vinden wij voor onze studie
betrekkelijk weinig nieuws. De grondregistratie werd eeuwen lang
sterk verwaarloosd en van de, zeker bestaan hebbende, bronnen
zijn er thans vele niet meer ter beschikking.
In het begin van dit overzicht over de samenstelling der eerste
kadasters hebben wij geconstateerd, dat er met het zoeken naar
archeologische en andere documenten in China, India en verdere
delen van Azië en Afrika nog slechts hier en daar serieus een
begin is gemaakt.
Zeker is het echter, dat de beschavingsmiddelpunten zich dui
zenden jaren vóór Chr, bevonden o.a. in de dalen van Euphraat
en Tigris, van de Yang-Tse, van Ganges en Irrawadi en langs
de rivieren van het Soenda-plateau.
Wij hebben ook geschreven, dat onze interesse vooral uitging
naar die gebieden, waar men waardevolle landerijen in cultuur
bracht. Daar immers zal reeds spoedig de landmeetkunde be
oefend moeten zijn, daar ook zal naar een nauwkeurige registratie
van de belastbare grond gestreefd worden.
Ook al blijft dan de oorsprong van het landmeten en de daarbij
dikwijls optredende grondregistratie en belastingheffing gedeel
telijk verborgen in het grijze verleden, toch is er b.v. ook uit het
land van de oude Hindoes wel het een en ander bekend.
De oudste naam voor meetkunde was daar Sulba 127128129
In het oude India sprak men ook van Rajju, hetgeen b.v. blijkt uit
de eerste sütra (sulba-sütra of sulva-sütra, een aphorisme, een
korte regel betreffende sulba) van de Katyayana Sulba-parisistra:
(Nu) moet ik spreken van de verzameling van regels betreffende
de Rajju. En in de vroege canonieke werken van Jainas (500300
v. Chr.) is Rajju voorgesteld als een tak van de wiskunde, van
samkhyana of wetenschap der getallen.
Volgens latere commentaren onderscheidde men rajju-ganita
(lijn-meetkunde) en ksetra-ganita (meetkunde van de (opper
vlakken en inhouden).
78
127H. Jacobi: Sprach- und Literarhistorisches aus dem Kautilya in: Sitz. Ber.
der Kgl. Preuss. Akad. der Wissenschaften, phil. hist. KI. 1911, 954 en KI. 1912,
832.
128) Dr Bibhutibhusan Datta, Origin and History of the Hindu names for
Geometry in: Quellen und Studiën z. Geschichte der Mathematik, Abt. B, Band I,
Berlin 1931.
129) Ook: Hindu contributions to mathematics in: Bulletin of the Math. ass.
of the Allahabad-University, vol. I, 1928.
