Zowel de beweegbare liniaal als het piquoirwagentje kunnen
worden vastgezet door middel van een schroef (l), waarna met
behulp van de micrometerschroef (2) nog kan worden bijgeregeld.
Op beide linialen zijn twee series verdeelstrepen aangebracht,
respectievelijk op 1 cm en 0,4 cm onderlinge afstand. Becijferd
zijn deze verdelingen niet. De becijfering komt voor op twee me-
talen linten zonder eind, voor iedere liniaal één. Zij bevatten een
streepverdeling met becijfering achtereenvolgens voor de schalen
1 2000, 1 1000, 1 500 en 1 2500. Deze linten kunnen over
iedere willekeurige afstand worden doorgerold, zodat de gewenste
becijfering op de juiste plaats tegenover de streepverdeling op de
linialen komt te liggen. De becijfering der linten op vaste en
beweegbare liniaal loopt respectievelijk op in de richtingen BA en CD.
Wij zullen ons in het volgende nu beperken tot de schaal 1 1000.
Op de linialen gecombineerd met het lint zijn de coördinaten
tot op 10 m nauwkeurig aangegeven (1 cm is voor schaal 1 1000
gelijk aan 10 m). Daar tussen in zou geschat moeten worden om
de index (3), die zowel aan de beweegbare liniaal als aan het
piquoirwagentje is aangebracht, op de juiste plaats tussen de ver
deling op lint-liniaal te brengen. Dit zou aanleiding geven tot veel
te grote onnauwkeurigheden, wij geven immers onze coördinaten
op tot in centimeters. Daarom is op een horizontale schijf (4)
dit geldt voor beide linialen een onderverdeling van de liniaal-
delen aangebracht tot in honderdste delen met becijfering van 0
tot 10 m. Deze schijf is bevestigd op een verticale as, waaraan
een rondseltje is aangebracht. Elke verschuiving van de liniaal of
het wagentje wordt door middel van dit rondseltje, dat langs de
getande verticale rand van de liniaal loopt, omgezet in een draaiende
beweging van de schijf. Is de liniaal over een afstand van 1 cm
verschoven (1 1000) dus gelijk aan een coördinatenafstand van
10 m) dan is het schijfje over 10 m meegedraaid. Met behulp van
de schijfjes wordt dus tot op 0,1 m nauwkeurig ingesteld, waarna
de centimeters worden geschat.
Voor de andere schalen moeten bijbehorende schijfjes worden
ingezet. Dit is een eenvoudige handeling.
Aan het piquoirwagentje zit slechts één piquoir (5) verbonden.
Deze is gecompliceerder van vorm dan bij het oude instrument,
omdat door een ingenieuse constructie de piquoir zowel kaarteer-
naald als afleesmicroscoop bevat. De afstand van de kaarteernaald
tot het tafelblad, die van veel belang is voor het prikken van
fijne gaatjes, kan geregeld worden door de naald meer of minder
uit te draaien. De piquoir moet nadat het punt gekaarteerd is
de piquoir wordt daartoe met de hand omlaag gedrukt terug
springen. Daarvoor is een veerinrichting aangebracht. Met het oog
op het scherp instellen van het cirkelvormig meetmerkje in de
afleesmicroscoop, bevat de piquoir ook nog een verstelbaar oculair
om op die wijze eventuele parallax op te heffen.
142
