De coördinatograaf is een instrument, dat met grote zorg be
handeld moet worden. Zij is zeer gevoelig voor stof en ook moet
gewaakt worden tegen ongelijkmatige verwarming.
Het instrument moet zo doelmatig mogelijk gebruikt worden.
Dit betekent dat vooral de beweegbare liniaal niet over grote
afstanden onnodig heen en weer bewogen moet worden. Ook zou
dit verlies van tijd geven bij het aanleggen van plans. Voor degene
die de vaste liniaal bedient, zou het betekenen dat hij steeds maar
met stoel en al verhuizen moet. En de bediener van de beweeg
bare liniaal zou nu eens heel ver over de tafel heen moeten reiken
of er om heen moeten lopen en dan weer vlak bij zijn oorspron
kelijke standplaats op het kaarteerblad moeten zijn.
Het is dus voor een goede en vlotte gang van zaken gewenst,
dat de te kaarteren punten opgegeven worden in een volgorde
heen en weer gaande evenwijdig met de beweegbare liniaal en
wel het eerst de punten die het dichtst bij BF gelegen zijn. Dit
laatste omdat dan de punten die bij het aanleggen de meeste in
spanning vergen, het eerst aan de beurt zijn. En ook omdat daar
mede voorkomen wordt, dat met de mouw heen en weer geschoven
zou worden over de potloodaanduidingen bij reeds gekaarteerde punten.
Nu volgen eerst de aanwijzingen voor de inrichting van het
planblaadje en de bijbehorende coördinatenlijst.
Het planblaadje is een verkleinde voorstelling (in normale ge
vallen in de verhouding 1 4) van het ruitennet van het aan te
leggen plan. Het is van belang dat de rechte hoeken en de lengten
van de zijden van de omtrek (rechthoek) nauwkeurig worden ge
construeerd. Men trekt de ruitlijnen in blauwe of zwarte inkt en
schrijft de bijbehorende coördinaten met hun tekens langs de rand
van het planblaadje. Het tweetal ruitlijnen waarvan het snijpunt
ongeveer in het midden van het planblaadje ligt, neemt men
als assenkruis; deze ruitlijnen trekt men in rode inkt. Op elke as
duidt men met een pijltje uit het snijpunt der assen de opklim-
richting van de absolute waarden der bijbehorende coördinaten
aan. Ook duidt men op een van de assen met een pijl de Noord-
richting aan. Langs de rand van het planblaadje geeft men alle
vier afstanden aan van de snijpunten der assen met de rand tot
de meest nabijgelegen hoekpunten. Daartoe past men deze afstanden
zeer nauwkeurig op het planblaadje uit, vermenigvuldigt ze met
de verhoudingsfactor en rondt de producten af op mm.
Alle op het plan te kaarteren punten duidt men aan door ver
melding van hun nummers in de ruiten, waarin zij zijn gelegen.
Punten die dicht bij de rand liggen moet men tevoren op het
planblaadje kaarteren om na te gaan, of deze werkelijk op het
plan kunnen worden aangebracht. Vooral dient men te letten op
de mogelijkheid, dat men wel het punt zelf, maar niet de bijbe
horende figuratie op het plan kan kaarteren.
143
