tunnel te Samos door Ernest Fabricius in 1884. Deze tunnel, om
streeks 526 v. Chr. geconstrueerd, is ongeveer 3000 voet lang en
heeft een doorsnede van vijf vierkante voet. Hij werd van twee
kanten uitgegraven. Het ontmoetingspunt week van onder naar
boven 8 voet af en lineair 20 voet.
Dezelfde auteur vertelt ook over een tunnel te Jeruzalem tussen
de Heilige poel en Siloam, welk werk men plaatst in de tijd van
Salomo. Hij is 1600 voet lang en heeft een S-vorm. Ook deze
werd van twee zijden geboord, maar verschillende valse ver
hogingen tonen duidelijk de noodzakelijke pogingen om een juist
ontmoetingsvlak te forceren. De fout bij dit punt van boven
naar beneden was slechts 1,1 voet, hetgeen zeker toeval mag
heten, als men de ruwe werkwijze in ogenschouw neemt. Een inte
ressante inscriptie in de tunnel spreekt van de vreugde der arbei
ders, toen men elkaar halverwege ontmoette.
In ,,Gromatici Veteres" van de Romeinse landmeter Frontinus
haalt deze het volgende aan uit een ouder geschrift van Nonius
Dates (152 v. Chr.) te Saldae in Algerië. „Iedereen," zegt Dates
daar met betrekking tot een tunnelbouw, „had reeds de hoop opge
geven, dat de twee tegenover elkaar liggende delen uiteindelijk
zouden samentreffenZoals gewoonlijk in dergelijke gevallen
kreeg ik, de ingenieur, de schuld. Alsof ik niet alle voorzorgen in
acht had genomenWat had ik beter kunnen doen? Alvorens
te beginnen met de meting en de waterpassing had ik de as van de
tunnel zorgvuldig uitgezet over de (berg)keten; ik tekende plans
en details van het gehele werk. De ondernemer en zijn assistenten
hadden blunder na blunder geslagen. In elk onderdeel van de
tunnel waren zij van de rechte lijn afgebogen naar rechts en als
ik nog wat langer had gewacht met m'n terugkeer (van een zaken
reis) dan had Saldae twee tunnels gehad in plaats van een."
De prachtige bouw van de Romeinse aquaducten wettigt de
veronderstelling, dat deze werken zijn uitgevoerd op de basis van
correcte metingen, zowel voor wat de richting, als de afstand en
dei helling betreft.
Om de fouten te verontschuldigen uit die tijd is het zeker wel
interessant te onthouden, dat in Napoleons tijd zijn ingenieurs een
verschil van 29 voet waterhoogte vonden tussen de Middellandse
Zee en de Rode Zee, welk onjuist rapport oorzaak werd van de
afwijzing van een project voor een SuezkanaaL
In een volgend artikel zullen wij verschillende instrumenten uit
latere eeuwen behandelen.
227
