1640 6). Hij bezigde een zijdedraad. Twee jaren eerder had deze zelfde
de micrometer uitgevonden. Later werden zilverdraden en geëtste
lijnen op glas of mica aangewend, totdat het in 1785 David Ritten-
house gelukte, draden van het spinneweb aan te brengen. Van
zijn werk op dit terrein gaf hij het volgende relaas: „Ik heb
laatst met niet weinig moeite een spinnewebdraad geplaatst in
enkele van mijn instrumenten. Dat heeft een prachtig effect: de
dikte is nog geen tiende deel van die van de draad van een zijde
worm en het is ronder en gelijkmatiger van dikte Ik geloof,
dat het duurzamer is ook, want het is nu al meer dan vier maanden
geleden sinds ik het in mijn „transit-telescope" aanbracht en het
blijft gespannen en vrij van oneffenheden en stofdeeltjes/'
De meettafel*
De meettafel of het meettafel-instrument was in zijn oervorm
klaarblijkelijk al in zeer oude tijden in gebruik bij landontdekkers
en anderen, voor het maken van schetsen. Het werd verscheidene
malen verbeterd en de lijst van onderdelen, met uitzondering dan
van de kijker, werd vrijwel compleet gemaakt door John Praetorius
(zie: J. L. van Ornum, Bulletin University of Wisconsin Enginee
ring series, deel I, no. 10, Dec. 1896, biz. 331), die zijn instrument
construeerde in 1590.
Bij het zien van de Praetoriaanse mensula met z'n uitrusting
denken wij dadelijk aan de planchet met vizierliniaal, waarover
door Ir van Schagen werd geschreven in dit Orgaan, nummers
van Maart en Mei 1952. De meettafel met verschuifbare opstand
is aan een der uiteinden draaibaar bevestigd aan een driepoot.
Bakens, passers en meetlatten, schietloden en reserveschoenen en
bouten zijn bijgevoegd. De kijker is nog niet aanwezig. Met ver
schillende verbeteringen bleef de meettafel tot het begin van de
19e eeuw in gebruik. Het grote nut bij het kaartmaken viel sterk
in het oog. Toen men voorstelde om de kust van de Verenigde
Staten van Noord-Amerika in kaart te brengen, vervoerde
Ferdinand Hassler, de latere chef van de Amerikaanse Coast and
Geodetic Survey in 1815 twee zulke tafels van Engeland naar de
Nieuwe Wereld. Deze dienden als model voor de vervaardiging
van andere, die hij voor zijn werk nodig dacht te hebben. Hier
werd de kijker met nog enkele nieuwigheden wel aangewend. Vol
gens Boffito zou Belli de uitvinder zijn van de tavola praetoriana.
Anderen noemen Johann Richter (zie b.v. Ceneri, L'uso dello stru-
mento geometrico detto la tavoletta pretoriana). In Engeland
noemt men dit instrument: plane-table.
Toen in het midden van de 19e eeuw de afstandsmeting lang-
5
6) art. H. D. Hoskold, Discussion of the history of mine surveying in: Trans
actions of the American Institute of Mining Engineers, dl. 29, blz. 957 (1899)
en dl. 31, blz. 25 (1901).
