in een tempel waren geborgen, onder de hoede van de godin. In
één geval was de acte in drievoud opgemaakt. Eén bleef in de
tempel van Aphrodite, twee berustten bij autoriteiten.
In Mykonos en Tenos werden ook acten opgemaakt (en in
geschreven) van geschonken bruidsschatten. Demosthenes (XXVII)
noemt deze plaatsen als voorbeeldenzodat men er van overtuigd
kan zijn, dat ook elders hetzelfde geschiedde.
Testamenten kunnen voor ons onderzoek leerzame stukken zijn,
maar publieke testamenten in de zin, zoals wij dat bedoelen, kende
men in Griekenland niet. Ook openbare personen als onze notarissen
waren er in de vroegere eeuwen niet. Wilsbeschikkingen werden
dus meestal bij een staatsambtenaar of in een tempel gedeponeerd.
De ons bekende teksten helpen ons niet op weg.
Griekse teksten zinspelen vaak, zoal niet op kadasters in werkelijke
zin, dan tenminste op een soort belastingboeken, boeken dus, die een
uitgesproken fiscaal doel hadden, dienende om de belasting op de
grond te omschrijven. Toch beantwoordden deze ook aan een
ander doel. Als immers de publieke autoriteit de uitgestrektheid
van een terrein had genoteerd, en de omringende grenskenmerken,
het aantal wijnstokken en olijven, de gebouwen etc., leek het ge
heel op een uittreksel uit een titel van aankomst, temeer, omdat
ook de naam van de eigenaar niet ontbrak. In de stads- en tempel
archieven bevonden zich zulke lijsten, zorgvuldig op steen gegraveerd,
welke men graag consulteerde om de juiste oppervlakte van de
goederen der republiek of van de goden precies te leren kennen.
De landmeters, door de bevolking gekozen om het domein van
Dionysos weer op te zetten, bemerkten dat verscheidene percelen
niet meer de inhoud hadden, „die in de oude geschriften waren
opgetekend" (zie: Inscript. jurid. XII, II, I, 19—20) en zij brachten
het deel, dat anderen zich toegeëigend hadden, terug tot het oor
spronkelijk goed. Oude geschriften bewaarde men ook toen
zeer lang.
Grensvaststelling van tempelgoed*
In Delphi wist men nauwkeurig de plaats van de grens
palen, die de terreinen van Apollo omgavenze waren aangeduid
in verschillende officiële acten. Op deze behoefde men zich slechts
te beroepen, om inbreuk op de eigendomsrechten door buren teniet
te doen. n)
Wij lezen over deze grenzen veel in het bekende tweetalige
monument van Delphi. De onderzoeker C. Wescher, die zijn be
vindingen weergeeft in de mémoires, waarnaar wij verwezen n),
dwingt groot respect af door de volhardende wijze, waarop hij
gedurende 12 dagen in een onmogelijke houding de teksten kopiëerde.
132
