G. Busolt eindelijk verwijst in „Griechische Staatkunde", deel 2
naar grondregisters, die bij Plato (Wetten) voorkomen, maar Plato
spreekt over de ideale Staat en niet over een bestaande. Een aan
wijzing van feiten is dit niet.
Volgens Orth (zie: „Landwirtschaft" in de eerder genoemde
encyclopedie, deel 12) zou Athene sedert Solon een grondkadaster
hebben gehad, en zouden hypotheekboeken zijn ingevoerd tijdens
de hervormingen van Nausinikos in 377 v. Chr. Ook deze auteur
staaft echter zijn bewering niet met bronnenmateriaal.
We kennen ook plaatselijke kadasters van (heilige) instituten. Zo is
door Kaibel in „Recueil des Inscr. jur. grecq. I", blz. 194, een
voorbeeld gegeven van de kadastrering en perceelsgewijze uitgifte
in erfpacht van landerijen der Dionysiustempel en van de tempel
van Athene Polias (de tafels van Hereklea genoemd). Het betrof
gecultiveerd land ter oppervlakte van ca. 40 ha. De canon be
droeg ca. V17 van de opbrengst. De tijdsduur was 5 jaar. (Zie ook
Ludwig Mitteis, Zur Geschichte der Erbpacht im Altertum, art.
in Abh. der Philol-Hist.-Classe der Kön. Sachs. Gesellsch. des
Wiss. Band 20, 1903.)
Dat er op grote schaal regelmatige perceelvorming bestond,
blijkt evenzeer uit een verbod van perceelsgewijze verkoop van
andere erfpachtsgronden (zie b.v. Lebas: Contract van Mylasa).
Voorzover is na te gaan, waren ook deze slechts min of meer
gedetailleerde lijsten met bijzonderheden van het goed, echter voor
namelijk bestemd voor particulier gebruik.
In de tijd van zes eeuwen, die wij uit de voorhanden aanwijzingen
kunnen bestuderen, zien we het grootgrondbezit (familiebezit) ver
drongen door een snel toenemend kleinbezit en dit op zijn beurt
weer door een terugkerend grootgrondbezit.
Met betrekking tot het bestaan van kadasters concludeert Déléage
dat „un recensement précis du sol par l'état n'apparait guère bien
longtemps qu'en Egypte. On a voulu voir des cadastres a Baby-
lone, en Grèce, en Asie Mineure. Mais les documents que Ton a
invoqués ne permettent jamais d affïrmer leur existence." Wij hebben
voor het bestaan van een dergelijk instituut uit het onderzochte
materiaal ook thans geen bewijs kunnen putten.
Het oude Griekenland schijnt algemene kadasters niet te hebben
gekend.
174
Geraadpleegde literatuur
14) Fustel de Coulanges, La cité antique.
ls) Dr. Emiel Lavigne, De epistates van het dorp in Ptolemaeisch Egypte, Leiden 1945,
no. 3 uit de Studia Hellenistica, ed. Cerfaux et Peremans.
16) zie op het woord „Kataster" in de Real Encyclopedie für Altertumswesen,
deel 10, 2487.
17) A. Déléage: Les Cadastres antiques jusqu' a Dioclétien in: Études de papyro
logie, t 2, 1934.
