toevallig is, dat kort na 1533 de Mechelse landmeter ook buiten
Vlaanderen opdrachten verkreeg tot het maken van nauwkeurige
kaarten van een uitgestrekt gebied. De Fries Jemme van Dokkum,
geboren in 1508 en wetenschappelijk gevormd te Groningen en
aan de hogeschool te Leuven, gaf in 1533 een boekje uit: Libellus
de locorum describendorum ratione", waarin hij de grondslag
neerlegde voor een soort triangulatie6). Het werkje verscheen
terzelfdertijd in het Nederlands onder de titel „Een boecxken seer
nut ende profijtelyck alle Geographiens leerende hoemen eenighe
plaetsen beschryven ende het verschil oft distantie derselver meten
salIn een reeds eerder in ons „Orgaan" verschenen artikel
over Oud Nederlandse landmeters is door mij al gewezen op de
omstandigheid, dat Jacob van Deventer bij het verrichten van
veldwerkzaamheden voor de vervaardiging van een kaart van een
uitgestrekt landsdeel als b.v. Gelderland gebruik maakte van de
door Gemma Frisius aangewezen triangulatiemethode7).
Uit de korte verslagen van de dagvaarten van de Staten 's Lands
van Hollandt, bijgehouden door de landsadvocaat mr Aert van
der Goes8) weten we, dat reeds in 1535 de naam van mr Jacob
de landmeter zulk een goede klank had, dat de drager ervan
namens de Staten werd gevraagd, een kaart te maken, van „de
Lande Hollandt, daer inne stellende die Duynen, Meeren, Veenen,
ende andere ten perfectste men mach, tot ten pale van den Lande
toe, daer Hollant ende Waterlant anne paelt."
In t Bildt?
Onder de vele auteurs die zich met het werk van Jacob van
Deventer hebben bezig gehouden, zijn er die meenden, dat Van
Deventer in de jaren 1536 en 1537 door de Staten uit Den Haag
was gezonden om de Bildtlanden te meten. Men vereenzelvigt dan
„Jacob Camaicker" (Jacob de Kaartmaker) met „mr Jacop van
Deuenter mr Caertenmaker, wonende tot Mechelen", doch ziet
over het hoofd dat Camaicker in 1537 is overleden, eer hij nog
„zijn register ofte bouck perfect ende pertinent opgemaict had-
de" 9). Wel verrichtte van Deventer opmetingen in Het Bildt,
gelijk hij dat in geheel het wijde Friese land deed, doch dat was
eerst in 1545, toen hij als landmeter van Karei V een generale
kaart van dit gewest moest maken10).
Vele zijn de kaarten geweest, die door mr Jacob zijn getekend.
In 1539 werd hem opgedragen te maken „een Carte opte cleyne
voet van alle die polders" gelegen binnen het Heemraadschap van
Delfland, compleet met alle molens en kaden, de watertochten
en de kerken „op haer behoerlicke plaetse opte cleyne voet na
volgen die proporcie van de groote voet" 11Blijkens een „Bouck
van den behoeften van de Rekencamer in den Hage" werden aan
Van Deventer de kosten betaald welke hij vóór 1543 had gede
clareerd voor het maken van extra kaarten van Holland en van
213
