als voorbeeld, dan was eenmaal de civiel-ingenieur de universele
geest die alle mogelijke problemen van de metingen van de rivier-
kaart af tot de bouw van kunstwerken en beheersproblemen toe,
achtereenvolgens onder de knie behoorde te krijgen. Zijn loopbaan
voerde hem door een maximum aan variëteiten van werkzaamheden
in deze dienst. Voor een bepaalde categorie geldt dit nog enigermate,
maar daarnaast heeft men speciale diensten zien ontstaan voor
zeer gespecialiseerde onderwerpen, waarvoor een wetenschappelijke
scholing van een verregaande specialisatie noodzakelijk was. Het is
nu eenmaal zo, dat indien een bepaalde categorie zich met moeite in
een ervaring van enige jaren een bepaalde kennis heeft eigen ge
maakt en zich heeft bekwaamd voor het vervullen van een bepaalde
taak, men het in een dienst geleidelijk aan als een verlies gaat
beschouwen, indien men een dergelijke figuur dan nu in de toe
komst voor iets gaat gebruiken, dat met zijn speciale training niet
het minste verband meer houdt. Naarmate de opleiding langer
duurt, naarmate de wetenschappelijke problemen meer studie ver
eisen. ziet men automatisch het specialisme in elk dienstvak toe
nemen. Slechts daar, waar men op het handwerksniveau blijft staan
of zelfs omgekeerd de manipulaties bij de uitvoering tracht te ver
eenvoudigen, zal deze tendenz niet werkzaam zijn. Waar men het
werk als het ware versimpeld heeft tot eenvoudige handgrepen, die
weinig vooroefening verlangen, is van specialisatie geen sprake en
werkt men nu met ongeschoolde of nauwelijks geschoolde krachten.
Ook in ons vak is op het ogenblik dit verschijnsel op sommige
punten duidelijk zichtbaar. Indien ik denk aan het Institut Géo-
graphique National in Parijs, waar men enerzijds in de fotogram-
metrische afdeling een uitstekende research afdeling van specialis
ten bezit, en in deze sectie de leiding is toevertrouwd aan sterk
gespecialiseerde en ervaren fotogrammeters-topografen ziet men
aan de andere zijde aan de instrumenten meisjes werken, die in
slechts enkele weken hun opleiding voor dit werk ontvangen. Zij
zijn het die de kostbare stereotopografen bedienen. Aan de ene
zijde de technici, die gespecialiseerd zijn en naar een hoger niveau
gaan, aan de andere zijde een gedeelte van het werk, dat gespecia
liseerd is in de richting van de ongeschoolde arbeider. Het moge
waar zijn, dat ik in ons vak geen tweede voorbeeld weet, waarin
deze tendenz zo duidelijk gemanifesteerd is, het neemt niet weg,
dat zeer in het algemeen gesproken de landmeetkunde en de
geodesie aan ditzelfde proces onderworpen zijn. Ook het gewone
landmeetkundige werk. Dit voorbeeld is er een van de specialisatie
en de differentiatie binnen de sfeer van de landmeetkunde zelf
maar in ons betoog is nog belangrijker de landmeetkundige specia
lisatie, die plaats vindt binnen de technische diensten van overheid
en grote bedrijven, waardoor het landmeetkundige werk als het
ware zelve tot een specialisme wordt en afgesplitst wordt van
andere technische functies. Het resultaat van het landmeetkundige
53
