van de heer T. eigenlijk wel is. Voor mij ligt een boekje met de titel
Snelrekenkundevermenigvuldiging zoomede rekenkundige proe
ven, bij H. W. van Marle te Arnhem verschenen. In dit Neder
landse boekje uit 1887 wordt de vermenigvuldiging volgens de
kruismethode duidelijk behandeld, de kruismethode die de eerste
helft van T.'s brochure uitmaakt en die de grondslag vormt van
de symmetrische deelmethode, die met de worteltrekking de tweede
helft vult.
De bescheiden samensteller van het Nederlandse boekje noemt
zijn naam niet; verwezen wordt naar een Italiaans boekje dat een
tiental jaren eerder was verschenen: Nieuwe methode eener sym
metrische vermenigvuldiging, enz. door E. Galatti (1878). In de
inleiding tot het Nederlands boekje staat te lezen, dat de kruis-
vermenigvuldiging reeds door Leonardo van Pisa in diens Abacus
werd geleerd. „De groote Pisaner heeft echter de vermenigvul
diging over het kruis slechts weergegeven als een uitvinding der
Indiërs; immers de eerste sporen er van vindt men reeds in de 6e
eeuw n. C. bij Brahmagupta, onder den naam: Vajrabhyasa (blik
semend)." (Cf.: Schrutka, Zahlenrechnenp. 41.)
Na de vermelding van de titel van het Italiaanse boekje begint
het „Voorwoord" van de Nederlandse bewerking „Door dit
geschrift heeft Galatti de aandacht van het rekenend publiek ge
vestigd op een manier van vermenigvuldigen, die onverdiend reeds
vele eeuwen in vergetelheid rustte. Volkomen erkennende dat hier
sprake is van een belangwekkende arbeid, mag toch niet verzwegen
worden, dat Galatti niet volkomen schijnt doorgedrongen te zijn
in de geheimen dezer „eminente methode", zooals hij die zelf
noemde, anders zou hij de vraag: „of een dergelijke rekenwijze ook
bij de deeling in toepassing kon gebracht worden", niet met een
beslist: „neen" beantwoord hebben".
Uit het vorenstaande blijkt voldoende duidelijk dat het werk van
T„ gepubliceerd in 1945, niet bepaald nieuw is. In de Inleiding tot
het praktisch rekenen van 1941 door Ir F. Harkink (tweede druk,
1949) is niet alleen de stof van T. geheel en al, en bovendien beter,
behandeld, het boek bevat (zoals in onze kringen genoegzaam be
kend is) heel wat meer. Het is daarom hoogst bevreemdend, dat
het „Nederlands Instituut voor Efficiency" een cursus in rekenen
organiseert volgens het systeem van T., waarbij in een daarvoor
uitgegeven prospectus met de gezwollen taal van de auteur de
nieuwigheid weer met nadruk naar voren wordt gebracht.
De kosten om dit oude nieuws aan te horen zijn niet gering: de
prijs bedraagt voor zes (6) avondlessen ze worden om de veer
tien dagen gehouden maar even zestig gulden 60,
T. meent Zwitserland met zijn rekenmethode een hele dienst te
hebben bewezen. Als zijn methode daar gemeengoed zal zijn
geworden, „so statte ich damit nicht zuletzt der Schweiz, die den
Flüchtling aufnahm, meinen Dank ab und trage vielleicht zur Be-
statigung der Tatsache bei, dass mancher Flüchtling auch diesmal,
239
