Vlakke Driehoeksmeting van Ir. F. Harkink, waar men op blz.
130/1 en 177 t/m 180 een volledige en omvangrijke uiteenzetting
treft. Dit moeilijke bewijs belemmert het inzicht in wat men tijdens
de bewerking eigenlijk uitvoert. Er zullen dan ook weinig mensen
gevonden worden, die de berekening zonder formulier tot een
goed eind zullen kunnen brengen. De bewerking in het formulier
kad. nr. 35 bestaat uit het invullen van de gegevens (de gemeten
richtingen zelfs tweemaal, hoewel ze dezelfde bewerking ondergaan
als de coördinaten); een reeks optellingen en aftrekkingen om 3
abscissenverschillen, 3 ordinatenverschillen en 3 hoeken te bepalen;
daarna komt de rekenmachine eraan te pas om produkten te be
palen van getallen, die allen uit 6 of 7 cijfers bestaan en waarbij
elk getal minstens driemaal in de machine wordt ingesteld of ge
draaid; de oppervlakte (of is het grootte) wordt nu eens op een
andere manier dan volgens Elling bepaald; niet minder dan 6
cotangenten komen er in voor, 3 cotangentenverschillen en de reci-
proke waarden daarvan, terwijl bij de laatste wijziging nog controle
coördinaten zijn toegevoegd.
Nagenoeg elke handeling wordt gecontroleerd. Voor beginne
lingen is dat erg prettig, omdat men welhaast bij elke stap kan zien
of men nog op de goede weg is. Deze tussentijdse controles hadden
zin in de tijd dat men voor soortgelijke berekeningen enkele uren
nodig had; nu niet meer. Men controleert een grootteberekening
ook niet in alle onderdelen, maar in haar geheel of, nog ruimer, in
een combinatie. Als variant op hetgeen op blz. 256 van de H.T.W.
geschreven staat, zouden we kunnen zeggen: „De beste controle-
„getallen zijn die, welke tevens een functie hebben voor re bereke
ning. Berekeningenuitsluitend terwille van de controlezijn niet
altijd te vermijdenmaar dikwijls weV\ Een effectieve controle is
mogelijk, door de argumenten te bepalen van het benaderde punt
naar de bekende punten. Eerst dan is ook pas werkelijke controle
mogelijk uit een vierde gemeten richting. Want als aan het eind
van vorengenoemde bewerking met controles blijken zou, dat op een
ander punt is gericht dan werd opgegeven, moet de gehele bewer
king met controles opnieuw beginnen.
Dat deze veelgebruikte methode, op grond van de controles de
voorkeur zou verdienen boven andere methoden, moet ontkend
worden. Wel mag als nadeel aangemerkt worden, dat bij deze
methode een gevaarlijke rechte kan voorkomen.
V er gelijking van de verschillende methoden.
Zoals reeds gezegd, is de eerste methode slechts een demonstratie,
hoewel ze begrijpelijker en ook minder bewerkelijk is dan de metho
de met barycentrische coördinaten.
De bewerking volgens de methode Cassini, waarvan ik in dit
orgaan,jrg. 1956, blz. 158, een gemoderniseerd formulier publiceer
de, zou ik willen vergelijken met een waterhoentje, dat met zwier
178
