109
5. Er wordt geen rekening gehouden met historische progressie.
Het veertig jaren overziende plan is gebaseerd op de continuïteit
van de particuliere eigendom. In de nabije toekomst is evenwel na
tionalisatie van het grondbezit mogelijk, en ruilverkaveling moet,
dunkt mij, hierbij een realisatiemiddel zijn. Nieuwe boerderijen ont
vingen tot voor kort 60 subsidie, ontgonnen grond 75 en erf-
beplanting 100%. Het is vreemd dat deze investeringen, die met
gelden van de gemeenschap werden gedaan, zonder meer in parti
culiere eigendom worden overgedragen. Ook voor de N.O.P. is om
deze reden staatseigendom gehandhaafd. De S.B.L., nu nog ingericht
als clearinginstituut, worde dus gebruikt om het staatsdomein te ver
groten.
6. Het Meerjarenplan stelt als eis voor de uitvoering van een ruil
verkaveling, dat het betrokken gebied tenminste 30 a 40 jaar zijn
agrarische bestemming moet-behouden. Dit is een utopie. Op Rozen
burg worden thans havens aangelegd op gronden, waar onlangs nog
boerderijen werden gebouwd.
7. Het ontginnen van woeste grond is nog door de werkgroep Hel-
linga opgenomen. Eén vierde van de woeste grond wordt tech-
nisch-bodemkundig gezien nog ontginbaar genoemd. Na hetgeen
over Amerika is gezegd, waar vruchtbare gronden uit de produktie
worden genomen, behoeft dit geen nadere kritiek. Vast staat, dat nu
reeds gronden ontgonnen zijn, die met bos beplant meer opbrachten.
Ons land deed beter braakliggend intellect te ontginnen. De renta
biliteit hiervan is vermoedelijk groter.
8. De landbouwpolitiek is verder gekenmerkt door:
a. Het ontbreken van vaste normen. In de ruilverkaveling nieuwe
stijl worden zo mogelijk boerderijen uit de dorpen naar de kavels
verplaatst. In een akkerbouwgebied in de Flevopolder zal daaren
tegen een proef worden genomen met bedrijfsgebouwen niet op
de kavels, maar geconcentreerd in een dorp.
b. Het aanleggen van te lage normen. In de nieuwe Flevopolder
worden bedrijven gesticht van 15 tot 45 ha. In Engeland spreekt
men van het kleine boerenvraagstuk" bij bedrijven tot 45 ha!
c. Het aanhouden van te vaste normen. Een gesaneerd bedrijf krijgt
15 ha, niet meer en niet minder. Bij kleiner arbeidsaanbod op
een bedrijf zal aanpassing moeten worden gevonden in een exten
sievere gewassenkeuze, niet in verkleining van het bedrijf. Hier
staat ons een gefixeerd model voor ogen, dat niet meer levend is.
Het vrije boerenbedrijf is gekenmerkt door een voortdurende
vergroting en verkleining van het grondbezit, naargelang van de
beschikbare werkkrachten in 't gezin (onderzoek Dr. ir. Ubbink).
9. Grondverbetering is duur. De wet van de afnemende meerop
brengsten leert, dat boven een gunstige (optimale) aanwending van
kapitaal en arbeid iedere eenzijdige meeraanwending een geringere
opbrengsttoename geeft, d.w.z. stijgende kosten. Doubling the
labour doesn't double the produce". Het grensnut bij grondverbete
ring nu is snel bereikt. Het complexwerk kost 800,— tot meer dan
8000,— per ha. Dit laatste is al het dubbele van de grondwaarde.
Het is wel voorgekomen dat met de grond van een afgegraven dijk
